61.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Timothy Pawl
Timothy Pawl
A Reply to “The Antinomy of Future Contingent Events”
Odpowiedź Na Artykuł „The Antinomy Of Future Contingent Events”
abstract |
view |
rights & permissions
In this brief reply I discuss Fr. Marcin Tkaczyk’s excellent article, “The Antinomy of Future Contingent Events.” I first raise some concerns about his understanding of representation. I then raise three concerns about his preferred solution to the antinomy: first, that a part of his theory of representation itself motivates a rejection of proposition 1 of the antinomy; second, that one needn’t employ retroactive causal connections to weaken 1 as he does; and third, that it is difficult to make sense of the sort of backward efficient causation that Tkaczyk requires for his solution to work.
W mojej krótkiej odpowiedzi odnoszę się do wspaniałego tekstu o. Marcina Tkaczyka „The Antinomy of Future Contingent Events” („Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych”). Najpierw wyrażam obawy wobec sposobu, w jaki rozumie on reprezentację. Następnie formułuję trzy zastrzeżenia odnośnie do preferowanego przez niego rozwiązania antynomii: po pierwsze, część jego teorii reprezentacji sama w sobie daje powód do odrzucenia pierwszego spośród zdań składających się na antynomię; po drugie, do osłabienia tego zdania w taki sposób, jak robi to Tkaczyk, nie są potrzebne wsteczne związki przyczynowe; po trzecie, nie jest łatwo zrozumieć, na czym polega typ skutecznego wstecznego przyczynowania, który jest wymagany, by rozwiązanie Tkaczyka było skuteczne.
|
|
|
62.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
William E. Mann
William E. Mann
Past, Present, or Future:
What’s The Difference?
Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość
abstract |
view |
rights & permissions
This essay examines Marcin Tkaczyk’s “The antinomy of future contingent events,” with an eye towards clarifying the roles played by philosophical notions of propositions, events, the present, the relativity of time, and Tkaczyk’s notion of a “sphere of culture.” The essay concludes by examining what support might be offered for Tkaczyk’s claim that people can to some degree change the past.
Artykuł analizuje tekst „Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych” Marcina Tkaczyka, skupiając się na wyjaśnianiu ról odgrywanych przez filozoficzne pojęcia zdań, zdarzeń, teraźniejszości, względności czasu i użytego przez Tkaczyka pojęcia „sfery kultury”. Tekst kończy się analizą kwestii, w jaki sposób można udzielić wsparcia tezie Tkaczyka, że ludzie mogą do pewnego stopnia zmienić przeszłość.
|
|
|
63.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Jan Woleński
Jan Woleński
Is the Past Determined (Necessary)?
Czy Przeszłość Jest Zdeterminowana (Konieczna)?
abstract |
view |
rights & permissions
This paper is inspired by Marcin Tkaczyk’s works and discusses the problem of the necessity of the past (is the past determined?) and its role in the analysis of future contingents. The discussion centers on the statements (accepted by Tkaczyk, but slightly paraphrased)) firstly, that every past state of affairs is determined, and, secondly, that at least some some future states of affairs are contingent. The paper argues that because the first assertion is not justified, the antinomy of future contingents does not arise. The argument uses modal and metalogical devices.
Praca niniejsza jest inspirowana twórczością Marcina Tkaczyka i omawia problem konieczności przeszłości (czy przeszłość jest zdeterminowana?) i jej roli w analizie przyszłych zdarzeń przygodnych. Dyskusja skupia się na stwierdzeniach (zaakceptowanych przez Tkaczyka, ale nieco sparafrazowanych): po pierwsze, że każdy dotychczasowy stan rzeczy jest ustalany, po drugie, że przynajmniej niektóre przyszłe stany są przypadkowe. Artykuł dowodzi, że ponieważ pierwsze twierdzenie nie jest uzasadnione, nie powstaje antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych. Argument korzysta ze środków modalnych i metalogicznych.
|
|
|
64.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Jacek Wojtysiak
Jacek Wojtysiak
Future Contingents, Ockhamism (Retroactivism) and Thomism (Eternalism)
Futura Contingentia, Ockhamizm (Retroaktywizm) I Tomizm (Eternalizm)
abstract |
view |
rights & permissions
In the current paper, I enter into debate with Marcin Tkaczyk and the chosen Anglo-Saxon analytic philosophers of religion to discuss the theological version of the problem of future contingents. I take into consideration some varieties of Ockhamism (retroactivism)—the position denying the temporal necessity (non-determination) of all past events and allowing some form of retroactivity. Strong Ockhamism postulates real retroactive causation, moderate Ockhamism limits it to the meanings of physical and psychical events, and weak Ockhamism replaces the notion of retroactive causation with that of retroactive dependence. I compare different forms of retroactivism with eternalism (of Boethius, St. Anselm of Canterbury, and St. Thomas Aquinas) to show that the latter has significant advantage. At the same time, I point out that eternalism in its presentist and relativist version (proposed by Brian Leftow) avoids the objections put forward against it, and that, within such eternalism, the problem of future contingents does not arise.
W niniejszym tekście, dyskutując z Marcinem Tkaczykiem oraz wybranymi anglosaskimi analitycznymi filozofami religii, rozpatruję teologiczną wersję problemu futura contingentia. Biorę pod uwagę kilka odmian ockhamizmu (retroaktywizmu) — stanowiska negującego temporalną konieczność (zdeterminowanie) wszystkich zdarzeń przeszłych oraz dopuszczającego jakąś postać działania wstecznego. Ockhamizm mocny postuluje realną przyczynowość retroaktywną, ockhamizm umiarkowany ogranicza ją do sensów zdarzeń fizycznych i psychicznych, a ockhamizm słaby zastępuje pojęcie przyczynowości retroaktywnej pojęciem wstecznej zależności. Porównując różne odmiany retroaktywizmu z eternalizmem (Boecjusza, św. Anzelma z Canterbury i św. Tomasza z Akwinu), wykazuję przewagę tego drugiego. Zaznaczam przy tym, że eternalizm w (zaproponowanej m.in. przez B. Leftowa) wersji prezentystycznej i relatywistycznej unika stawianych mu zarzutów, a w jego kontekście problem futura contingentia w ogóle nie powstaje.
|
|
|
65.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Marcin Tkaczyk
Marcin Tkaczyk
The Antinomy of Future Contingent Events — a Rebuttal
Antynomia Przyszłych Zdarzeń Przygodnych — Replika
abstract |
view |
rights & permissions
In this paper I account for some of the topics raised by the Authors of the papers included in the debate I focus mainly on the following topics: the concept of representation and reliability of my formal analysis of the future contingent antinomy, the concept of causation with an emphasis put on backword causation, the idea of timeless eternity and the position of religious beliefs in philosophical theories. Furthermore I shortly address topics of Ockhamism, Molinism, soft and hard facts, fragmentism and the concept of necessity.
W artykule odnoszę się do wybranych uwag, zawartych w dyskusji nad moją wcześniejszą pracą, która otwiera niniejszy tom. Koncentruję się na następujących zagadnieniach: pojęcie reprezentacji stanu rzeczy, trafność mojej formalnej analizy antynomii przyszłych zdarzeń przygodnych, pojęcie przyczyny za szczególnym uwzględnieniem przyczyny działającej wstecz, koncepcja bezczasowej wieczności, relacja tez religijnych w teoriach filozoficznych. Ponadto odnoszę się krótko do zagadnień ockhamizmu, molinizmu, rozróżnienia miękkich i twardych faktów, fragmentalizmu i pojęcie konieczności.
|
|
|
66.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Arkadiusz Gut,
Robert Mirski
Arkadiusz Gut
Language as a Necessary Condition for Complex Mental Content:
A Review of the Discussion on Spatial and Mathematical Thinking
Język Jako Warunek Konieczny Złożonej Treści Mentalnej
abstract |
view |
rights & permissions
In this article we review the discussion over the thesis that language serves as an integrator of contents coming from different cognitive modules. After presenting the theoretical considerations, we examine two strands of empirical research that tested the hypothesis — spatial cognition and mathematical cognition. The idea shared by both of them is that each is composed of two separate modules processing information of a specific kind. For spatial thinking these are geometric information about the location of the object and the information about the object’s properties such as color or size. For mathematical thinking, they are the absolute representation of small numbers and the approximate representation of numerosities. Language is said to integrate the two kinds of information within each of these domains, which the reviewed data demonstrates. In the final part of the paper, we offer some comments on the theoretical side of the discussion.
W niniejszym artykule dokonujemy przeglądu badań z zakresu psychologii poznawczej, które skupiają się na hipotezie języka jako integratora treści zaczerpniętych z oddzielnych modułów poznawczych. W pierwszej kolejności przedstawiamy teoretyczną stronę badań, a następnie przechodzimy do prezentacji dwóch obszarów badan empirycznych eksplorujących hipotezę języka jako integratora treści. Punktem wyjścia tych badań jest fakt, że w obydwu przypadkach mamy do czynienia z dwoma rodzajami informacji, przetwarzanych przez dwa oddzielne moduły. Dla myślenia przestrzennego są to informacja geometryczna na temat lokacji przedmiotu w przestrzeni oraz informacja na temat właściwości inherentnych przedmiotowi, takich jak kolor czy wielkość. W przypadku matematycznego myślenia, dwa moduły przetwarzają kolejno informację na temat absolutnych ale małych ilości oraz przybliżonych wielkości. Celem badań w tych dwóch obszarach jest wykazanie, że język jest koniecznym warunkiem ku temu, aby informacja z obydwu modułów została zintegrowana. W końcowej części artykułu oferujemy kilka komentarzy na temat teoretycznej strony przedstawionych badań.
|
|
|
67.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marek Hetmański
Marek Hetmański
Archaeology of Cognitive Science:
Michel Foucault’s Model of the Cognitive Revolution
Archeologia Kognitywistyki
abstract |
view |
rights & permissions
The article presents an epistemological and partially methodological analysis of cognitive science as a scientific discipline, created as a result of the transformations that took place in the philosophical and psychological concepts of the mind and cognition, which were carried out with the aid of tools and methods of modelling as well as through simulating human cognitive processes and consciousness. In order to describe this interdisciplinary (transdisciplinary) science, and its positions, as well as the stages and directions of its development, it makes use of the epistemological model formulated by Michel Foucault, in which he draws attention to social, ideological and technological conditions of scientific knowledge (episteme). The opinions of the leading creators and critics of cognitive science, such as George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden and José Luis Bermúdez are referenced to and analyzed with the use of this model. The article shows the epistemologically and methodologically divergent status of cognitive science, as well as its cognitive and institutional conditions and challenges, which stand before it after half a century of intensive development.
W artykule przeprowadzono epistemologiczną i częściowo metodologiczną analizę kognitywistyki (cognitive science) jako dyscypliny naukowej, która powstała wskutek przeobrażeń w filozoficznych i psychologicznych koncepcjach umysłu i poznania poprzez zastosowanie w nich narzędzi i metod modelowania oraz symulacji ludzkich procesów poznawczych i świadomości. Do opisu powstania tej interdyscyplinarnej (transdyscyplinarnej) nauki, jej etapów, stanowisk i kierunków rozwoju przyjmuje się model epistemologiczny sformułowany przez Michela Foucaulta, w którym zwraca on uwagę na społeczne, ideologiczne i technologiczne uwarunkowania wiedzy naukowej (episteme). Dzięki niemu referowane i analizowane są opinie o kognitywistyce takich czołowych jej twórców i krytyków, jak George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden i José Luis Bermúdez. Ukazany został zróżnicowany epistemologiczno-metodologiczny status kognitywistyki (cognitive science), jak też jej poznawcze i instytucjonalne uwarunkowania oraz wyzwania, przed którymi stoi po półwieczu intensywnego rozwoju.
|
|
|
68.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marcin Miłkowski
Marcin Miłkowski
Objections to Computationalism: A Survey
Zarzuty Wobec Komputacjonizmu
abstract |
view |
rights & permissions
In this paper, the Author reviewed the typical objections against the claim that brains are computers, or, to be more precise, information-processing mechanisms. By showing that practically all the popular objections are based on uncharitable (or simply incorrect) interpretations of the claim, he argues that the claim is likely to be true, relevant to contemporary cognitive (neuro) science, and non-trivial.
W artykule Autor przyjrzał się typowym zastrzeżeniom przeciwko twierdzeniu, że mózgi to komputery, a ściślej — mechanizmy przetwarzania informacji. Pokazując, że praktycznie wszystkie popularne obiekcje są oparte na nieżyczliwych (lub po prostu niepoprawnych) interpretacjach tego twierdzenia, uznaje, że twierdzenie to prawdopodobnie będzie prawdziwe, istotne dla współczesnej (neuro)kognitywistyki i nietrywialne.
|
|
|
69.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marek Lechniak
Marek Lechniak
Once More about Moore’s Paradox in Epistemic Logic and Belief Change Theory
Jeszcze Raz O Paradoksie Moore’a W Logice Epistemicznej I Teorii Zmian Przekonaniowych
abstract |
view |
rights & permissions
In this article, it was first presented Moore’s paradox per se and after the author focused on the logical perspective — at first he analyzed these considerations in the field of so-called standard epistemic logic and after on the formal theory of belief change.
W niniejszym artykule najpierw został zaprezentowany paradoks Moore’a per se, a następnie autor skupił się na perspektywie logicznej, analizując wpierw problem w zakresie tak zwanej standardowej logiki epistemicznej, a potem formalnej teorii zmian przekonaniowych.
|
|
|
70.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Anna Dutkowska,
Zbigniew Wróblewski
Anna Dutkowska
Mindreading in the Animal Kingdom:
Philosophical Controversies
Czytanie Umysłu W Królestwie Zwierząt
abstract |
view |
rights & permissions
The central issue in the debate on animal minds is the issue of mindreading. This complicated cognitive ability belongs to the key elements of social cognition — as a form of adapting to specific circumstances connected with living in groups, it enables the reading of the mental states of other individuals, e.g. intentions, desires, and beliefs as well as the adaptation of one’s own behavior to this information. The primary purpose of the article is to present the main philosophical controversies which arise in the discussion of whether this ability can be attributed to animals; if so, then to what extent. Philosophical discussions concentrate on methodological issues: alternative interpretational models of animal behavior (mindreading vs reading behavior), anthropomorphism, experimental protocols, and gradeability of mindreading as well as the nature of the mind (thinking).
Główną kwestią w debacie na temat umysłu zwierząt jest kwestia czytania umysłu (mindreading). Ta złożona zdolność poznawcza należy do kluczowych elementów poznania społecznego — jako forma dostosowania się do konkretnych okoliczności związanych z życiem w grupach umożliwia odczyt stanów psychicznych innych podmiotów, np. intencji, pragnień i przekonań, a także adaptację własnego zachowania do tych informacji. Celem artykułu jest przedstawienie głównych kontrowersji filozoficznych, które pojawiają się w dyskusji na temat tego, czy zdolność tę można przypisać zwierzętom, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Dyskusje filozoficzne koncentrują się na zagadnieniach metodologicznych, takich jak: alternatywne modele interpretacyjne zachowań zwierząt, antropomorfizm, protokoły eksperymentalne i zdolność oceny umysłu, a także natura umysłu (myślenia).
|
|
|
71.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Robert Poczobut
Robert Poczobut
Contextual Emergence and Its Applications in Philosophy of Mind and Cognitive Science
Emergencja Kontekstowa I Jej Zastosowania W Filozofii Umysłu I Kognitywistyce
abstract |
view |
rights & permissions
The purpose of the article is to analyze the concept of contextual emergence as well as its selected applications in philosophy of mind and cognitive science. In the first section the author presents the general assumptions of the emergentist model of reality. He stresses that the concept of emergence can be applied to the description of various levels of organization of nature: one of these levels is that of mental-cognitive processes, analyzed within the fields of philosophy of mind and cognitive science. In the subsequent sections, he introduces the definitions of contextual emergence and systemic causation and he points to their selected applications to mentalcognitive systems. In the concluding part, he presents the ideas of Gerald Edelman and Michael Gazzaniga on the role of contextual explanations as well as the concepts of emergence in the philosophy of biology and cognitive neuroscience. He also indicates the possibility of incorporating the concept of contextual emergence into active externalism and the extended cognition theory.
Celem artykułu jest analiza pojęcia emergencji kontekstowej oraz jego wybranych zastosowań w filozofii umysłu i kognitywistyce. W pierwszej sekcji autor przedstawia ogólne założenia emergentystycznego obrazu rzeczywistości. Zwraca uwagę, że pojęcie emergencji ma zastosowanie do opisu różnych poziomów rzeczywistości — jednym z nich jest poziom systemów umysłowo-poznawczych badany w filozofii umysłu i kognitywistyce. W kolejnych sekcjach wprowadza definicje emergencji kontekstowej oraz przyczynowości systemowej oraz wskazuje na zastosowania tych pojęć w odniesieniu do systemów umysłowo-poznawczych. W końcowej części artykułu, w nawiązaniu do prac Geralda Edelmana i Michaela Gazzanigi, omawia rolę wyjaśniania kontekstowego w biologii i neurokognitywistyce. Wskazuje również na możliwość wykorzystania pojęcia emergencji kontekstowej w analizie eksternalizmu aktywnego oraz teorii rozszerzonego poznania.
|
|
|
72.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Adriana Schetz
Adriana Schetz
Consciousness and Perception from Biological Externalism Point of View
Świadomość I Postrzeganie Z Punktu Widzenia Biologicznego Eksternalizmu
abstract |
view |
rights & permissions
The aim of the analyzes carried out in this paper is to show that within the multitude of theories of perception which center their main presuppositions around the idea of action and embodiment, we can distinguish a body of approaches, which characteristically emphasize the following claims: that it is the living organism that should serve as perceiving subject; that perceptual states are not only a form of action but primarily a form of consciousness; that perceptual information is obtained by perceiving subjects from the environment by means of so-called perceptual invariants (i.e. structural indicators, which allow organisms to recognize such perceptual properties as color, shape, size, intensity of sound, type and direction of smell, tactilely given texture, etc.).
Celem analiz przeprowadzanych w tym artykule jest wykazanie, że w wielości teorii percepcji, które koncentrują swoje główne założenia wokół idei działania i ucieleśnienia, możemy wyróżnić zbiór podejść, które charakterystycznie podkreślają następujące twierdzenia: że żywy organizm powinien służyć jako podmiot postrzegający; że stany percepcyjne są nie tylko formą działania, ale przede wszystkim formą świadomości; że informację percepcyjną uzyskuje się przez postrzeganie podmiotów ze środowiska za pomocą tzw. niezmienników percepcyjnych (tj. wskaźników strukturalnych, które pozwalają organizmom rozpoznać takie właściwości percepcyjne, jak kolor, kształt, wielkość, natężenie dźwięku, rodzaj i kierunek zapachu, dotykalnie sprawdzalna tekstura itp.).
|
|
|
73.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marcin Tkaczyk
Marcin Tkaczyk
Distribution Laws in Weak Positional Logics
Prawa Dystrybucyjne W Słabych Logikach Pozycyjnych
abstract |
view |
rights & permissions
A formal language is positional if it involves a positional connecitve, i.e. a connective of realization to relate formulas to points of a kind, like points of realization or points of relativization. The connective in focus in this paper is the connective “R” , first introduced by Jerzy Łoś. Formulas [Rαφ] involve a singular name α and a formula φ to the effect that φ is satisfied (true) relative to the position designated by α. In weak positional calculi no nested occurences of the connective “R” are allowed. The distribution problem in weak positional logics is actually the problem of distributivity of the connective “R” over classical connectives, viz. the problem of relation between the occurences of classical connectives inside and outside the scope of the positional connective “R”.
Logiki pozycyjne zawierają spójnik realizacji, który odnosi wyrażenie do pozycji ustalonego rodzaju, np. pozycji w czasie, przestrzeni, osób. W szczególności wyrażenie [Rαφ] należy odczytywać: w punkcie a jest tak, że j lub w podobny odpowiedni sposób. Najsłabszą logiką pozycyjną, w której spójnik „R” jest dystrybutywny względem wszystkich spójników klasycznego rachunku zdań, a konsekwentnie te spójniki są booleowskie w każdym kontekście, jest system MR. Rozważane w tej pracy słabe logiki pozycyjne są systemami pośrednimi między klasycznym rachunkiem zdań a systemem MR. Niektóre, ale niekoniecznie wszystkie, spójniki w tych systemach mogą być booleowskie. Przedstawiam tutaj prosty algorytm budowy dowolnego adekwatnego systemu z rozważanego przedziału, wyznaczonego przez wybrane prawa dystrybucyjne. Przedstawiony tutaj algorytm łatwo rozszerza się na inne zestawy spójników.
|
|
|
74.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
31 >
Issue: 3
Marian Wnuk
Marian Wnuk
The Probable Ways of the Synthesis of Porphyrin Compounds during Chemical Evolution
Prawdopodobne drogi syntezy związkow porfirynowych podczas ewolucji chemicznej
view |
rights & permissions
W artykule przedstawiono przegląd badań nad syntezą związków porfirynowych w symulowanych warunkach abiotycznych pierwotnego środowiska Ziemi. W dyskusji wyników eksperymentów podkreślono duże znaczenie faktu abiotycznej syntezy por- firyn na glinokrzemianach typu montmorylonitu, której wydajność jest 103-M05 razy większa od wydajności syntez w typowych eksperymentach, np. w fazie gazowej z udziałem wyładowań elektrycznych. Wysokowydajne abiosyntezy porfiryn na mont- morylonicie otwierają nowe możliwości badawcze. Proponuje się kilka sugestii: a) możliwość abiotycznej syntezy kompleksów Al- i Si-porfirynowych na glinokrzemianach, b) możliwość roli tych kompleksów jako poprzedników hemów i chlorofilii w ewolucji związków porfirynowych, c) możliwość wykorzystania energii elektrycznej modelującej prądy telluryczne środowiska pierwotnego do elektro syntezy związków porfirynowych na glinokrzemianach, d) możliwość realizowania się warunków abiosyntez w elektronowej plazmie półprzewodnikowej glinokrzemianów.
|
|
|
75.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
31 >
Issue: 3
Józef Zon
Józef Zon
Electronic Conductivity in Biological Membranes
Elektronowe przewodnictwo w błonach biologicznych
view |
rights & permissions
W artykule dokonano przeglądu tak ogólnych argumentów, jak i danych uzyskanych eksperymentalnie, świadczących o elektronowym przewodnictwie w błonach biologicznych. Głównymi racjami teoretycznymi świadczącymi za zaangażowaniem przewodnictwa elektronowego w błonach są: 1. w łańcuchach biochemicznych reakcji redoks zachodzi transfer elektronów między molekułami, czasami na znaczne odległości, jak ma to na przykład miejsce w elektrostenolizie, 2. wysoce uorganizowane ftruktury supramolekularne błon, jeśli same są badane in vitro i wykazują wtedy własności półprzewodnikowe, powinny również wykazywać te własności w warunkach fizjologicznych, 3. jest prawdopodobne, że w elektronowym przewodnictwie przynajmniej jeden z podanych mechanizmów jest czynny: a) tunelowanie, b) ekscytony, c) przewodnictwo wzdłuż pasm wspólnych energii.W płaszczyźnie eksperymentalnej następujące efekty mogą być uważane za te, które wskazują na prawdopodobne przewodnictwo elektronowe w błonach: 1. wykładniczy wzrost przewodnictwa wraz z temperaturą, 2. efekty fotoelektryczne i zmiany termiczne przewodnictwa wskazujące, że wartość Eg powinna być mniejsza niż 3 eV, 3. efekty termoelektryczne, 4. bardzo szybkie reakcje elektryczne na puls światła, które nie zgadzają się z mechanizmem jonowym tych zmian, 5. mierzalne napięcia Halla.Pomijając mitochondria, chloroplasty i receptor wzroku, fizjologiczna rola prądów elektronowych w błonach nie jest jasna w dalszym ciągu. Jest także wątpliwe czy pewne zjawiska, które wyjaśniano w kategoriach prądów elektronowych, nie mogą być wyjaśnione poprzez prądy jonowe. W związku z tym bardzo ważny wgląd można uzyskać przez badania nad elektronowym przewodnictwem układów modelowych znanych pod nazwą podwójnowarstwowych (czasami: czarnych) błon lipidowych (BLM).
|
|
|
76.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
33 >
Issue: 3
Józef Turek
Józef Turek
Georges Lemaître’s Contribution to the Formation of the Dynamic View of the Universe
Wkład Jerzego Lemaitre’a w kształtowanie się dynamicznej wizji Wszechświata
view |
rights & permissions
Przejście od statycznej do dynamicznej wizji Wszechświata uważane jest za jedną z największych, równą kopernikowskiej, rewolucji naukowych ostatnich lat.Ważny wkład w proces kształtowania się tej rewolucji wniósł znany belgijski kosmolog, ks. J. Lemaitre. Przede wszystkim znalazł on, zupełnie niezależnie od A. Friedmana, niestatyczne rozwiązania Einsteinowskich równań pola i jako pierwszy powiązał jc z ówczesnymi obserwacjami astronomicznymi. Efektem tego był tzw. model Eddingtona-Lemaitre’a. Wkrótce Lemaitre zaproponował model z tzw. osobliwością początkową, co stanowiło następny krok w procesie kształtowania się dynamicznej wizji Wszechświata. Dalszym przejawem tego wkładt była próba fizycznej interpretacji osobliwości i zbudowanie w ramach modelu ekspandującego ogólnej teorii ewolucji Kosmosu. Dało to w efekcie znaną Hipotezę Atomu Pierwotnego, której pewne idee odnaleźć można w tzw. standardowym modelu Wszechświata.Oprócz powyższych zasług Lemaitre’a artykuł ukazuje również genezę idei ekspandującego wszechświata i czynniki, które wpłynęły na jej akceptację w środowisku uczonych.Ważną rolę odegrały tu indywidualne cechy belgijskiego kosmologa, a przede wszystkim umiejętność wiązania badań teoretycznych z obserwacyjnymi i wyciąganie stąd właściwych wniosków. Nie bez znaczenia były również osobiste kontakty twórcy Hipotezy Atomu Pierwotnego zarówno z wiodącymi ośrodkami naukowymi, jak i znanymi uczonymi. Pewien wpływ miała też wyraźna współzależność czasowa w badaniach teoretycznych i obserwacyjnych kosmologii; ostatnie domagały się wyjaśnienia i dlatego propozycje teoretyczne budziły zainteresowanie.Widzimy więc, że proces odchodzenia od statycznej wizji Wszechświata do jego obrazu dynamicznego przebiegał zarówno pod wpływem czynników wyraźnie naukowych, jak i pozanaukowych, związanych ze środowiskiem uczonych oraz czasową współzależnością badań.
|
|
|
77.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 2
Agnieszka Kijewska
Agnieszka Kijewska
Mystical Interpretation of the Exile and Return to Paradise in Eriugena’s Periphyseon
Mistyczna interpretacja wygnania i powrotu do raju w Periphyseon Eriugeny
abstract |
view |
rights & permissions
Over the recent years we have welcomed a number of significant publications (in particular the contributions by Peter T. Struck and Mikołaj Domaradzki) highlighting the importance of allegory and allegorical interpretation in ancient literary culture. The allegorical approach to literary text identifies the literary work as a puzzle, the solving of which introduces the reader to a profounder kind of knowledge, a knowledge that is hidden from the eyes of the “uninitiated.” This kind of interpretation implies a special understanding of the function of language, which “by revealing— conceals”. Allegorical interpretation assumed paramount importance in Neoplatonism, the philo- sophy which attributed religious functions to the philosophical endeavor of man (such functions as assimilation to God and return to man’s (spiritual) fatherland). The most salient features of the Neo- platonic allegorism have been presented by Peter T. Stuck in his article Allegory and ascent in Neoplatonism complete with the account of the role attributed to allegory as a guide along the path leading to mystical union.In this article attention has been focused upon those elements of the Neoplatonic allegorical exegesis, which may be of use in exploring the specifics of Eriugena’s interpretation of the themes of the exile from and return to the paradise.
W ostatnich latach pojawiło się kilka ważnych publikacji podkreślających znaczenie szeroko pojętej interpretacji alegorycznej w literaturze starożytnej (prace Petera T. Strucka, Mikołaja Domaradzkiego). Interpretacja alegoryczna widzi w odczytywanym tekście zagadkę, która ma doprowadzić czytelnika do głębszej wiedzy szczególnego rodzaju, która zakryta jest przed oczyma „niewtajemniczonych”. Stąd w tego typu interpretacji ogromną rolę odgrywa język, który „odkrywając - zakrywa”. Szczególnego znaczenia interpretacja alegoryczna nabrała w nurcie neoplatońskim, w którym filozofii zostały przypisane funkcje religijne (upodobnienie do boga, powrót do ojczyzny). Najważniejsze cechy tej neoplatońskiej alegorezy przedstawił Peter T. Struck w artykule Allegory and ascent in Neoplatonism, pokazując, wjaki sposób interpretacja alegoryczna mogła się stać drogą prowadzącą do mistycznego zjednoczenia.W niniejszym artykule uwaga autorki została skupiona na tych elementach alegorycznej egze- gezy, które mogą być użyteczne w prezentacji specyfiki Eriugeny egzegezy motywu wygnania i powrotu do raju.
|
|
|
78.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 2
Tomasz Stępień
Tomasz Stępień
The Understanding of Symbols and Their Role in the Ascent of the Soul to God in Pseudo-Dionysius the Areopagite and Nicholas of Cusa
Rozumienie symboli i ich roli w drodze duszy ku Bogu u Pseudo-Dionizego Areopagity i Mikołaja z Kuzy
abstract |
view |
rights & permissions
This article considers the issue of changes in the understanding of symbols as an integral part of spiritual life in Neoplatonic philosophy. It seems that ancient Neoplatonic philosophers were the first who clearly realized the importance of symbols to spiritual life. However, it happened due to the influence of the mystical Chaldean and Egyptian thought transferred to philosophical investigation by the Chaldean oracles and Corpus hermeticum. The late Neoplatonic thought of Iamblichus and Eastern Neoplatonic schools used symbols and rituals as integral parts of philosophical investigation, understood as having a mystical goal. Especially mathematical symbols played a significant role, because they were used in the most advanced theurgical rituals. This analysis of the pagan Neoplatonic philosophy permits us to show properly the thought of Pseudo- Dionysius the Areopagite, who creatively transformed the teaching of his pagan predecessors, by incorporating ancient Neoplatonic tradition into Christian theology. Pseudo-Dionysius excludes liturgical symbols from the order of the cosmos and transfers them to the plane of Salvation grounded in Biblical Revelation. Only true symbols are used in the liturgy of the Church, and thus mathematical symbols are no longer needed in the ascent of the soul to unity with God. The third part analyzes the meaning of symbolism in the thought of Nicolas of Cusa. Thanks to the rediscovery of ancient pagan Neoplatonism and Pythagorean thought, Cusanus also brings new life to the mystical meaning of mathematics. Mathematical symbols once again become an im- portant part of the mystical ascent of the soul, but this time without their ritual context.
Niniejszy artykuł podejmuje problem zmian w postrzeganiu symbolujako istotnego czynnika życia duchowego w łonie filozofii neoplatońskiej. Wydaje się, że to starożytni neoplatonicy pogańscy pierwsi zdali sobie sprawę z tego, jak wielką rolę posiada symbol we wznoszeniu się duszy ku Bogu. Włączyli oni do rozumienia filozofii jako drogi do zjednoczenia z Jednym zaczerpniętą z Wyroczni Chaldejskich i Pism hermetycznych naukę o obrzędach teurgicznych, podczas których używano świętych symboli. Pierwsza część tego artykułu podejmuje próbę ukazania spotkania filozofii z tak pojętym rozumieniem symbolu. Szczególnie ważne dla rozumienia późniejszego pojmowania symboli przez Mikołaja z Kuzy miały używane w najwyższej części rytów teurgicznych symbole matematyczne. Druga część artykułu ukazuje w jaki sposób Pseudo-Dio- nizy Areopagita przekształca naukę swoich pogańskich poprzedników. Najbardziej istotnym elementem nauki Dionizego jest swego rodzaju wyłączenie symboli z porządku kosmicznego i umieszczenie ich w porządku zbawczym, który gruntuje się na Objawieniu. Prawdziwe symbole dla Pseudo-Dionizego to znaki sakramentalne obecne w liturgii Kościoła. Taka transformacja rozumienia symbolu sprawiła, że symbole matematyczne utraciły swoje wcześniejsze znaczenie. Powyższe analizy umożliwiły ukazanie w ostatniej części niniejszego artykułu kolejnej transformacji rozumienia symbolu, która miała miejsce w filozofii Mikołaja z Kuzy. Piętnastowieczne odrodzenie neoplatonizmu i pitagoreizmu spowodowało powrót do mistycznego traktowania symboli matematycznych, ale jednocześnie zostały one odarte ze rytualnego kontekstu obecnego w starożytnych tekstach.
|
|
|
79.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 2
Barbara Grondkowska
Barbara Grondkowska
The Stages of Love in Cusanus’ Sermon VII Remittuntur ei peccata multa
Stopnie miłości w Kazaniu VII Mikołaja z Kuzy Remittuntur ei peccata multa
abstract |
view |
rights & permissions
The article discusses one of the early sermons by Nicholas of Cusa—Sermo VII Remittuntur ei peccata multa, written in a dialogue form, uncharacteristic of the sermon genre. The main protagonist is Mary Magdalene, who was described on the basis of biblical and apocryphal stories. According to Sermo VII she is an allegory of the soul’s love for God. The article contains the analysis of Cusanus’ concept and terminology of love (amor, caritas, dilectio) as well as the description of the image of three and seven stages of love. Moreover, there have been identified intertextual relations between the sermon and sources attributed to Bonaventura such as De diaeta salutis by Guillaume de Lanicia and De septem itineribus aeternitatis by Rudolf von Biberach. Finally, there are also deeper semantic analyses of more difficult fragments.
Artykuł omawia fragment jednego z wczesnych kazań Mikołaja z Kuzy - Sermo VII Re- mittuntur ei peccata multa, które wyróżnia się nietypową w praktyce predykanckiej formą dialogu. Jego główną bohaterką jest Maria Magdalena, której postać została skonstruowana w oparciu o wątki zarówno biblijne, jak i apokryficzne i stanowi alegorię miłości duszy do Boga. W artykule zawarto analizę Kuzańczykowego pojęcia miłości poprzez omówienie obecnych w tekście terminów (amor, caritas, dilectio) oraz wyodrębnienie dwóch wykorzystanych przez autora schematów drogi miłości (trój- i siedmiostopniowego). Zostały również wskazane zależności inter- tekstualne między kazaniem Kuzańczyka a pismami pseudo-bonawenturiańskimi, zwłaszcza De diaeta salutis Wilhelma de Lanicia i De septem itineribus aeternitatis Rudolfa von Biberach. Charakter wpływu obu autorów przybliżają analizy fragmentów szczególnie gęstych semantycznie, o wyrazistym charakterze alegorycznym i licznych metaforach.
|
|
|
80.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
63 >
Issue: 1
Ibo van de Poel,
Eulalia Smuga-Fries
Teaching Ethics to Engineering Students:
Interview with Professor Ibo van de Poel Made on 25th September, 2014 at the Technical University of Delft by Eulalia Smuga-Fries during Her Internship There
|
|
|