61.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Marcin Tkaczyk
Marcin Tkaczyk
The Antinomy of Future Contingent Events
Antynomia Przyszłych Zdarzeń Przygodnych
abstract |
view |
rights & permissions
The antinomy of future contingents is here understood as a trilemma whose horns are (a) the thesis of the closed past, (b) the thesis of the open future, and (c) the thesis that all events can be represented at any time. The latter thesis can take different forms, like the principle of bivalence or the thesis of divine foreknowledge. Different versions of (c) lead to different versions of the antinomy itself. The antinomy has been formalized. It hasbeen proven that the theses (a), (b), and (c) make up an inconsistent set but are consistent with each other. Possible solutions have been considered. It has been argued that there are only two global solutions to the antinomy: radical determinism (fatalism) and retroactive causality. The latter solution has been recommended and developed.
Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych jest tutaj pojmowana jako trylemat i składa się z (a) tezy o zamkniętej przeszłości, (b) tezy o otwartej przyszłości oraz przyjmującej różną postać (c) tezy o możliwości reprezentowania wszystkich zdarzeń w dowolnym czasie. Ta ostatnia teza może przyjąć postać zasady dwuwartościowości, tezy o wiedzy uprzedniej Boga lub inną postać. Różne wersje trzeciej tezy wyznaczają różne wersje antynomii przyszłych zdarzeń przygodnych. Antynomia została sformalizowana. Wykazano, że tezy (a), (b) oraz (c) tworzą zbiór sprzeczny, ale parami są niesprzeczne. Przedyskutowano możliwe rozwiązania antynomii. Pokazano, że są tylko dwa globalne rozwiązania: skrajny determinizm (fatalizm) oraz akceptacja retroaktywnych związków przyczynowych. To drugie rozwiązanie zostało zarekomendowane i opracowane.
|
|
|
62.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Jacek J. Jadacki
Jacek J. Jadacki
Causal and Functional Determination vs. Foreknowledge about the Future
Determinacja Kauzalna I Funkcjonalna vs. Przedwiedza O Przyszłości
abstract |
view |
rights & permissions
The author of the paper critically analyzes a quasi-theory of future contingents (PFC) given by Marcin Tkaczyk and proposes his own explication of its theses and terms. The author makes it by introducing operational definitions of temporal and modal concepts, distinguishing between the causal and functional determination, discussing the status of the principle of bivalence, and replacing Tkaczyk’s theses by their new formulations. As a result, the author states, among other things, that (contrary to Tkaczyk) there is no contradiction between the thesis about the opened future and the thesis about divine omniscience, because it requires the causal (but not functional as it is a case) determination between a true proposition and its determined fact. The author also shows that Tkaczyk’s examples of the retroactive causes are not an accurate solution of the antinomy because they are, at most, the examples of the factors which change the picture of the past but not the past itself.
Autor artykułu krytycznie analizuje sformułowaną przez Marcina Tkaczyka pseudoteorię przyszłych zdarzeń przygodnych (PFC) oraz proponuje własną eksplikację jej tez i terminów. Czyni to poprzez wprowadzenie operacyjnych definicji pojęć temporalnych i modalnych, rozróżnienie między determinacją kauzalną a determinacją funkcjonalną, rozważenie statusu zasady dwuwartościowości oraz zastąpienie tez Tkaczyka ich nowymi sformułowaniami. W rezultacie autor (przeciwnie niż jego Adwersarz) stwierdza, między innymi, że nie zachodzi sprzeczność między tezą o otwartości przyszłości a tezą o wszechmocy Boga, ponieważ sprzeczność ta zachodziłaby wyłącznie w przypadku kauzalnej, a nie (jak faktycznie jest) funkcjonalnej determinacji między prawdziwym zdaniem a faktem, którego ono dotyczy. Autor pokazuje również, że podawane przez Tkaczyka przykłady retroaktywnej przyczynowości nie stanowią właściwego rozwiązania tytułowej antynomii, ponieważ są one przykładami czynników, które co najwyżej zmieniają obraz przeszłości, a nie przeszłość samą.
|
|
|
63.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Paweł Garbacz
Paweł Garbacz
On the Representation if States of Affairs in the Antinomy of Future Contingents
O Reprezentacji Stanów Rzeczy W Antynomii Futura Contingentia
abstract |
view |
rights & permissions
The paper is a comment on the formalization of the antinomy of futura contigentia in the form of a (inconsistent) theory formulated by Marcin Tkaczyk in the language of classical predicate calculus. I argue that some features of the formalization in question are controversial from the viewpoint of formal semantics and ontology, and suggest two ways of removing some of those controversies.
Artykuł jest komentarzem do formalizacji antynomii futura contigentia w postaci (sprzecznej) teorii sformułowanej przez Marcina Tkaczyka w języku klasycznej logiki predykatów. Argumentuję w nim, że formalizacja ta posiada pewne kontrowersyjne, z punktu widzenia ontologii i semantyki formalnej, własności oraz sugeruję dwa sposoby melioracji niektórych z tych kontrowersji.
|
|
|
64.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Simo Knuuttila
Simo Knuuttila
Medieval Approaches to Future Contingents
Średniowieczne Ujęcia Problemu Przyszłych Zdarzeń Przygodnych
abstract |
view |
rights & permissions
This paper discusses the main lines of medieval Latin approaches to future contingents with some remarks on Marcin Tkaczyk’s paper “The antinomy of future contingent events.” Tkaczyk’s theory shows some similarity with the general frame of the views of Ockham and Scotus, the difference being that while medieval authors argued for the temporal necessity of the past, Tkaczyk is sceptical of the general validity of this necessity. Ockham’s theological view was that God eternally has an intuitive and immutable knowledge of all possibilities as well as whether they are ever actualized or not (PANACCIO & PICHÉ 2010). The content of God’s past knowledge attitude remains contingent before the free choice takes place because God’s knowledge could be different similarly as the truth-value of the proposition. While Ockham held that no past or present thing follows from future things as an effect follows from its cause, this causal link is defended by Tkaczyk. Later thinkers thought that the doctrine of the scientia media sheds light on this question; perhaps it is easier to understand than the retroactive model which is not contradictory but difficult to imagine, as Tkaczyk concludes his paper.
Artykuł omawia główne średniowieczne ujęcia zagadnienia przyszłych zdarzeń przygodnych (futura contingentia) z kilkoma uwagami na temat artykułu Marcina Tkaczyka „The antinomy of future contingent events” [„Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych”]. Podejście Tkaczyka wykazuje pewne podobieństwo do ogólnego obrazu poglądów Ockhama i Dunsa Szkota, z tą różnicą, że chociaż średniowieczni autorzy argumentowali za czasową koniecznością przeszłości, Tkaczyk jest sceptyczny wobec ogólej obowiązywalności tej konieczności. Zgodnie z poglądami teologicznymi Ockhama Bóg wiecznie posiada intuicyjną i niezmienną wiedzę o wszystkich możliwościach, a także o tym, czy zostaną one kiedykolwiek zaktualizowane, czy też nie (PANACCIO & PICHÉ 2010). Treść przedwiedzy Boga pozostaje przygodna, zanim dokona się wolny wybór, ponieważ wiedza Boga może być inna, podobnie jak wartość logiczna zdania dotyczącego tego wyboru. Podczas gdy Ockham utrzymywał, że zdarzenia przyszłe nie pociągają przeszłych ani teraźniejszych, jak przyczyna pociąga skutek, Tkaczyk broni takiego związku przyczynowego. Późniejsi myśliciele sądzili, że światło na tę kwestię rzuca doktryna scientia media; być może jest ona łatwiejsza do zrozumienia niż model retroaktywny, który — jak konkulduje Tkaczyk w swoim artykule — choć nie jest sprzeczny, jest trudny do wyobrażenia.
|
|
|
65.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Dariusz Łukasiewicz
Dariusz Łukasiewicz
Marcin Tkaczyk’s Ockhamism, or Whether the Theory of Contingentia Praeterita is the only Plausible Solution to the Problem of FuturaContingentia
Ockhamizm Marcina Tkaczyka, Czyli O Tym, Czy Teoria Contingentia Praeterita Jest Jedynym Możliwym Rozwiązaniem Problemu Futura Contingentia
abstract |
view |
rights & permissions
In the first part of this article, we point out and discuss these the contained in Marcin Tkaczyk’s book, Futura Contingentia, with which we agree completely or at least partially. In the second part of the paper, we seek to consider whether the solution of the futura contingentia problem, rooted in the basic intuitions of William of Ockham, is the only one possible and available for us. We argue that there is another possible approach to the problem of how to reconcile divine omniscience with contingent events rather than the Ockhamist solution. The alternative view, which we suggest, is “eternalism”, meaning that God is timeless, and that temporal necessity is compatible with contingent events and free decisions.
W części pierwszej artykułu wskazujemy i pokrótce omawiamy niektóre tezy zawarte w rozprawie Futura contingentia Marcina Tkaczyka, z którymi się solidaryzujemy w pełni lub w dużym stopniu. W drugiej części zastanawiamy się, czy rzeczywiście rozwiązanie problemu przyszłych zdarzeń przygodnych, zgodne z koncepcją Ockhama, jest jedynym możliwym rozwiązaniem dla problemu futura contingentia. Jako propozycję alternatywną proponujemy stanowisko zwane eternalizmem. Tezą główną eternalizmu jest, że Bóg istnieje poza czasem i że konieczność temporalna nie wyklucza przygodności zdarzeń w tym libertariańskiej wolności woli.
|
|
|
66.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Timothy Pawl
Timothy Pawl
A Reply to “The Antinomy of Future Contingent Events”
Odpowiedź Na Artykuł „The Antinomy Of Future Contingent Events”
abstract |
view |
rights & permissions
In this brief reply I discuss Fr. Marcin Tkaczyk’s excellent article, “The Antinomy of Future Contingent Events.” I first raise some concerns about his understanding of representation. I then raise three concerns about his preferred solution to the antinomy: first, that a part of his theory of representation itself motivates a rejection of proposition 1 of the antinomy; second, that one needn’t employ retroactive causal connections to weaken 1 as he does; and third, that it is difficult to make sense of the sort of backward efficient causation that Tkaczyk requires for his solution to work.
W mojej krótkiej odpowiedzi odnoszę się do wspaniałego tekstu o. Marcina Tkaczyka „The Antinomy of Future Contingent Events” („Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych”). Najpierw wyrażam obawy wobec sposobu, w jaki rozumie on reprezentację. Następnie formułuję trzy zastrzeżenia odnośnie do preferowanego przez niego rozwiązania antynomii: po pierwsze, część jego teorii reprezentacji sama w sobie daje powód do odrzucenia pierwszego spośród zdań składających się na antynomię; po drugie, do osłabienia tego zdania w taki sposób, jak robi to Tkaczyk, nie są potrzebne wsteczne związki przyczynowe; po trzecie, nie jest łatwo zrozumieć, na czym polega typ skutecznego wstecznego przyczynowania, który jest wymagany, by rozwiązanie Tkaczyka było skuteczne.
|
|
|
67.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
William E. Mann
William E. Mann
Past, Present, or Future:
What’s The Difference?
Przeszłość, Teraźniejszość, Przyszłość
abstract |
view |
rights & permissions
This essay examines Marcin Tkaczyk’s “The antinomy of future contingent events,” with an eye towards clarifying the roles played by philosophical notions of propositions, events, the present, the relativity of time, and Tkaczyk’s notion of a “sphere of culture.” The essay concludes by examining what support might be offered for Tkaczyk’s claim that people can to some degree change the past.
Artykuł analizuje tekst „Antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych” Marcina Tkaczyka, skupiając się na wyjaśnianiu ról odgrywanych przez filozoficzne pojęcia zdań, zdarzeń, teraźniejszości, względności czasu i użytego przez Tkaczyka pojęcia „sfery kultury”. Tekst kończy się analizą kwestii, w jaki sposób można udzielić wsparcia tezie Tkaczyka, że ludzie mogą do pewnego stopnia zmienić przeszłość.
|
|
|
68.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Jan Woleński
Jan Woleński
Is the Past Determined (Necessary)?
Czy Przeszłość Jest Zdeterminowana (Konieczna)?
abstract |
view |
rights & permissions
This paper is inspired by Marcin Tkaczyk’s works and discusses the problem of the necessity of the past (is the past determined?) and its role in the analysis of future contingents. The discussion centers on the statements (accepted by Tkaczyk, but slightly paraphrased)) firstly, that every past state of affairs is determined, and, secondly, that at least some some future states of affairs are contingent. The paper argues that because the first assertion is not justified, the antinomy of future contingents does not arise. The argument uses modal and metalogical devices.
Praca niniejsza jest inspirowana twórczością Marcina Tkaczyka i omawia problem konieczności przeszłości (czy przeszłość jest zdeterminowana?) i jej roli w analizie przyszłych zdarzeń przygodnych. Dyskusja skupia się na stwierdzeniach (zaakceptowanych przez Tkaczyka, ale nieco sparafrazowanych): po pierwsze, że każdy dotychczasowy stan rzeczy jest ustalany, po drugie, że przynajmniej niektóre przyszłe stany są przypadkowe. Artykuł dowodzi, że ponieważ pierwsze twierdzenie nie jest uzasadnione, nie powstaje antynomia przyszłych zdarzeń przygodnych. Argument korzysta ze środków modalnych i metalogicznych.
|
|
|
69.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Jacek Wojtysiak
Jacek Wojtysiak
Future Contingents, Ockhamism (Retroactivism) and Thomism (Eternalism)
Futura Contingentia, Ockhamizm (Retroaktywizm) I Tomizm (Eternalizm)
abstract |
view |
rights & permissions
In the current paper, I enter into debate with Marcin Tkaczyk and the chosen Anglo-Saxon analytic philosophers of religion to discuss the theological version of the problem of future contingents. I take into consideration some varieties of Ockhamism (retroactivism)—the position denying the temporal necessity (non-determination) of all past events and allowing some form of retroactivity. Strong Ockhamism postulates real retroactive causation, moderate Ockhamism limits it to the meanings of physical and psychical events, and weak Ockhamism replaces the notion of retroactive causation with that of retroactive dependence. I compare different forms of retroactivism with eternalism (of Boethius, St. Anselm of Canterbury, and St. Thomas Aquinas) to show that the latter has significant advantage. At the same time, I point out that eternalism in its presentist and relativist version (proposed by Brian Leftow) avoids the objections put forward against it, and that, within such eternalism, the problem of future contingents does not arise.
W niniejszym tekście, dyskutując z Marcinem Tkaczykiem oraz wybranymi anglosaskimi analitycznymi filozofami religii, rozpatruję teologiczną wersję problemu futura contingentia. Biorę pod uwagę kilka odmian ockhamizmu (retroaktywizmu) — stanowiska negującego temporalną konieczność (zdeterminowanie) wszystkich zdarzeń przeszłych oraz dopuszczającego jakąś postać działania wstecznego. Ockhamizm mocny postuluje realną przyczynowość retroaktywną, ockhamizm umiarkowany ogranicza ją do sensów zdarzeń fizycznych i psychicznych, a ockhamizm słaby zastępuje pojęcie przyczynowości retroaktywnej pojęciem wstecznej zależności. Porównując różne odmiany retroaktywizmu z eternalizmem (Boecjusza, św. Anzelma z Canterbury i św. Tomasza z Akwinu), wykazuję przewagę tego drugiego. Zaznaczam przy tym, że eternalizm w (zaproponowanej m.in. przez B. Leftowa) wersji prezentystycznej i relatywistycznej unika stawianych mu zarzutów, a w jego kontekście problem futura contingentia w ogóle nie powstaje.
|
|
|
70.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 4
Marcin Tkaczyk
Marcin Tkaczyk
The Antinomy of Future Contingent Events — a Rebuttal
Antynomia Przyszłych Zdarzeń Przygodnych — Replika
abstract |
view |
rights & permissions
In this paper I account for some of the topics raised by the Authors of the papers included in the debate I focus mainly on the following topics: the concept of representation and reliability of my formal analysis of the future contingent antinomy, the concept of causation with an emphasis put on backword causation, the idea of timeless eternity and the position of religious beliefs in philosophical theories. Furthermore I shortly address topics of Ockhamism, Molinism, soft and hard facts, fragmentism and the concept of necessity.
W artykule odnoszę się do wybranych uwag, zawartych w dyskusji nad moją wcześniejszą pracą, która otwiera niniejszy tom. Koncentruję się na następujących zagadnieniach: pojęcie reprezentacji stanu rzeczy, trafność mojej formalnej analizy antynomii przyszłych zdarzeń przygodnych, pojęcie przyczyny za szczególnym uwzględnieniem przyczyny działającej wstecz, koncepcja bezczasowej wieczności, relacja tez religijnych w teoriach filozoficznych. Ponadto odnoszę się krótko do zagadnień ockhamizmu, molinizmu, rozróżnienia miękkich i twardych faktów, fragmentalizmu i pojęcie konieczności.
|
|
|
71.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Arkadiusz Gut,
Robert Mirski
Arkadiusz Gut
Language as a Necessary Condition for Complex Mental Content:
A Review of the Discussion on Spatial and Mathematical Thinking
Język Jako Warunek Konieczny Złożonej Treści Mentalnej
abstract |
view |
rights & permissions
In this article we review the discussion over the thesis that language serves as an integrator of contents coming from different cognitive modules. After presenting the theoretical considerations, we examine two strands of empirical research that tested the hypothesis — spatial cognition and mathematical cognition. The idea shared by both of them is that each is composed of two separate modules processing information of a specific kind. For spatial thinking these are geometric information about the location of the object and the information about the object’s properties such as color or size. For mathematical thinking, they are the absolute representation of small numbers and the approximate representation of numerosities. Language is said to integrate the two kinds of information within each of these domains, which the reviewed data demonstrates. In the final part of the paper, we offer some comments on the theoretical side of the discussion.
W niniejszym artykule dokonujemy przeglądu badań z zakresu psychologii poznawczej, które skupiają się na hipotezie języka jako integratora treści zaczerpniętych z oddzielnych modułów poznawczych. W pierwszej kolejności przedstawiamy teoretyczną stronę badań, a następnie przechodzimy do prezentacji dwóch obszarów badan empirycznych eksplorujących hipotezę języka jako integratora treści. Punktem wyjścia tych badań jest fakt, że w obydwu przypadkach mamy do czynienia z dwoma rodzajami informacji, przetwarzanych przez dwa oddzielne moduły. Dla myślenia przestrzennego są to informacja geometryczna na temat lokacji przedmiotu w przestrzeni oraz informacja na temat właściwości inherentnych przedmiotowi, takich jak kolor czy wielkość. W przypadku matematycznego myślenia, dwa moduły przetwarzają kolejno informację na temat absolutnych ale małych ilości oraz przybliżonych wielkości. Celem badań w tych dwóch obszarach jest wykazanie, że język jest koniecznym warunkiem ku temu, aby informacja z obydwu modułów została zintegrowana. W końcowej części artykułu oferujemy kilka komentarzy na temat teoretycznej strony przedstawionych badań.
|
|
|
72.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marek Hetmański
Marek Hetmański
Archaeology of Cognitive Science:
Michel Foucault’s Model of the Cognitive Revolution
Archeologia Kognitywistyki
abstract |
view |
rights & permissions
The article presents an epistemological and partially methodological analysis of cognitive science as a scientific discipline, created as a result of the transformations that took place in the philosophical and psychological concepts of the mind and cognition, which were carried out with the aid of tools and methods of modelling as well as through simulating human cognitive processes and consciousness. In order to describe this interdisciplinary (transdisciplinary) science, and its positions, as well as the stages and directions of its development, it makes use of the epistemological model formulated by Michel Foucault, in which he draws attention to social, ideological and technological conditions of scientific knowledge (episteme). The opinions of the leading creators and critics of cognitive science, such as George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden and José Luis Bermúdez are referenced to and analyzed with the use of this model. The article shows the epistemologically and methodologically divergent status of cognitive science, as well as its cognitive and institutional conditions and challenges, which stand before it after half a century of intensive development.
W artykule przeprowadzono epistemologiczną i częściowo metodologiczną analizę kognitywistyki (cognitive science) jako dyscypliny naukowej, która powstała wskutek przeobrażeń w filozoficznych i psychologicznych koncepcjach umysłu i poznania poprzez zastosowanie w nich narzędzi i metod modelowania oraz symulacji ludzkich procesów poznawczych i świadomości. Do opisu powstania tej interdyscyplinarnej (transdyscyplinarnej) nauki, jej etapów, stanowisk i kierunków rozwoju przyjmuje się model epistemologiczny sformułowany przez Michela Foucaulta, w którym zwraca on uwagę na społeczne, ideologiczne i technologiczne uwarunkowania wiedzy naukowej (episteme). Dzięki niemu referowane i analizowane są opinie o kognitywistyce takich czołowych jej twórców i krytyków, jak George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden i José Luis Bermúdez. Ukazany został zróżnicowany epistemologiczno-metodologiczny status kognitywistyki (cognitive science), jak też jej poznawcze i instytucjonalne uwarunkowania oraz wyzwania, przed którymi stoi po półwieczu intensywnego rozwoju.
|
|
|
73.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marcin Miłkowski
Marcin Miłkowski
Objections to Computationalism: A Survey
Zarzuty Wobec Komputacjonizmu
abstract |
view |
rights & permissions
In this paper, the Author reviewed the typical objections against the claim that brains are computers, or, to be more precise, information-processing mechanisms. By showing that practically all the popular objections are based on uncharitable (or simply incorrect) interpretations of the claim, he argues that the claim is likely to be true, relevant to contemporary cognitive (neuro) science, and non-trivial.
W artykule Autor przyjrzał się typowym zastrzeżeniom przeciwko twierdzeniu, że mózgi to komputery, a ściślej — mechanizmy przetwarzania informacji. Pokazując, że praktycznie wszystkie popularne obiekcje są oparte na nieżyczliwych (lub po prostu niepoprawnych) interpretacjach tego twierdzenia, uznaje, że twierdzenie to prawdopodobnie będzie prawdziwe, istotne dla współczesnej (neuro)kognitywistyki i nietrywialne.
|
|
|
74.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marek Lechniak
Marek Lechniak
Once More about Moore’s Paradox in Epistemic Logic and Belief Change Theory
Jeszcze Raz O Paradoksie Moore’a W Logice Epistemicznej I Teorii Zmian Przekonaniowych
abstract |
view |
rights & permissions
In this article, it was first presented Moore’s paradox per se and after the author focused on the logical perspective — at first he analyzed these considerations in the field of so-called standard epistemic logic and after on the formal theory of belief change.
W niniejszym artykule najpierw został zaprezentowany paradoks Moore’a per se, a następnie autor skupił się na perspektywie logicznej, analizując wpierw problem w zakresie tak zwanej standardowej logiki epistemicznej, a potem formalnej teorii zmian przekonaniowych.
|
|
|
75.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Anna Dutkowska,
Zbigniew Wróblewski
Anna Dutkowska
Mindreading in the Animal Kingdom:
Philosophical Controversies
Czytanie Umysłu W Królestwie Zwierząt
abstract |
view |
rights & permissions
The central issue in the debate on animal minds is the issue of mindreading. This complicated cognitive ability belongs to the key elements of social cognition — as a form of adapting to specific circumstances connected with living in groups, it enables the reading of the mental states of other individuals, e.g. intentions, desires, and beliefs as well as the adaptation of one’s own behavior to this information. The primary purpose of the article is to present the main philosophical controversies which arise in the discussion of whether this ability can be attributed to animals; if so, then to what extent. Philosophical discussions concentrate on methodological issues: alternative interpretational models of animal behavior (mindreading vs reading behavior), anthropomorphism, experimental protocols, and gradeability of mindreading as well as the nature of the mind (thinking).
Główną kwestią w debacie na temat umysłu zwierząt jest kwestia czytania umysłu (mindreading). Ta złożona zdolność poznawcza należy do kluczowych elementów poznania społecznego — jako forma dostosowania się do konkretnych okoliczności związanych z życiem w grupach umożliwia odczyt stanów psychicznych innych podmiotów, np. intencji, pragnień i przekonań, a także adaptację własnego zachowania do tych informacji. Celem artykułu jest przedstawienie głównych kontrowersji filozoficznych, które pojawiają się w dyskusji na temat tego, czy zdolność tę można przypisać zwierzętom, a jeśli tak, to w jakim stopniu. Dyskusje filozoficzne koncentrują się na zagadnieniach metodologicznych, takich jak: alternatywne modele interpretacyjne zachowań zwierząt, antropomorfizm, protokoły eksperymentalne i zdolność oceny umysłu, a także natura umysłu (myślenia).
|
|
|
76.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Robert Poczobut
Robert Poczobut
Contextual Emergence and Its Applications in Philosophy of Mind and Cognitive Science
Emergencja Kontekstowa I Jej Zastosowania W Filozofii Umysłu I Kognitywistyce
abstract |
view |
rights & permissions
The purpose of the article is to analyze the concept of contextual emergence as well as its selected applications in philosophy of mind and cognitive science. In the first section the author presents the general assumptions of the emergentist model of reality. He stresses that the concept of emergence can be applied to the description of various levels of organization of nature: one of these levels is that of mental-cognitive processes, analyzed within the fields of philosophy of mind and cognitive science. In the subsequent sections, he introduces the definitions of contextual emergence and systemic causation and he points to their selected applications to mentalcognitive systems. In the concluding part, he presents the ideas of Gerald Edelman and Michael Gazzaniga on the role of contextual explanations as well as the concepts of emergence in the philosophy of biology and cognitive neuroscience. He also indicates the possibility of incorporating the concept of contextual emergence into active externalism and the extended cognition theory.
Celem artykułu jest analiza pojęcia emergencji kontekstowej oraz jego wybranych zastosowań w filozofii umysłu i kognitywistyce. W pierwszej sekcji autor przedstawia ogólne założenia emergentystycznego obrazu rzeczywistości. Zwraca uwagę, że pojęcie emergencji ma zastosowanie do opisu różnych poziomów rzeczywistości — jednym z nich jest poziom systemów umysłowo-poznawczych badany w filozofii umysłu i kognitywistyce. W kolejnych sekcjach wprowadza definicje emergencji kontekstowej oraz przyczynowości systemowej oraz wskazuje na zastosowania tych pojęć w odniesieniu do systemów umysłowo-poznawczych. W końcowej części artykułu, w nawiązaniu do prac Geralda Edelmana i Michaela Gazzanigi, omawia rolę wyjaśniania kontekstowego w biologii i neurokognitywistyce. Wskazuje również na możliwość wykorzystania pojęcia emergencji kontekstowej w analizie eksternalizmu aktywnego oraz teorii rozszerzonego poznania.
|
|
|
77.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Adriana Schetz
Adriana Schetz
Consciousness and Perception from Biological Externalism Point of View
Świadomość I Postrzeganie Z Punktu Widzenia Biologicznego Eksternalizmu
abstract |
view |
rights & permissions
The aim of the analyzes carried out in this paper is to show that within the multitude of theories of perception which center their main presuppositions around the idea of action and embodiment, we can distinguish a body of approaches, which characteristically emphasize the following claims: that it is the living organism that should serve as perceiving subject; that perceptual states are not only a form of action but primarily a form of consciousness; that perceptual information is obtained by perceiving subjects from the environment by means of so-called perceptual invariants (i.e. structural indicators, which allow organisms to recognize such perceptual properties as color, shape, size, intensity of sound, type and direction of smell, tactilely given texture, etc.).
Celem analiz przeprowadzanych w tym artykule jest wykazanie, że w wielości teorii percepcji, które koncentrują swoje główne założenia wokół idei działania i ucieleśnienia, możemy wyróżnić zbiór podejść, które charakterystycznie podkreślają następujące twierdzenia: że żywy organizm powinien służyć jako podmiot postrzegający; że stany percepcyjne są nie tylko formą działania, ale przede wszystkim formą świadomości; że informację percepcyjną uzyskuje się przez postrzeganie podmiotów ze środowiska za pomocą tzw. niezmienników percepcyjnych (tj. wskaźników strukturalnych, które pozwalają organizmom rozpoznać takie właściwości percepcyjne, jak kolor, kształt, wielkość, natężenie dźwięku, rodzaj i kierunek zapachu, dotykalnie sprawdzalna tekstura itp.).
|
|
|
78.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
66 >
Issue: 3
Marcin Tkaczyk
Marcin Tkaczyk
Distribution Laws in Weak Positional Logics
Prawa Dystrybucyjne W Słabych Logikach Pozycyjnych
abstract |
view |
rights & permissions
A formal language is positional if it involves a positional connecitve, i.e. a connective of realization to relate formulas to points of a kind, like points of realization or points of relativization. The connective in focus in this paper is the connective “R” , first introduced by Jerzy Łoś. Formulas [Rαφ] involve a singular name α and a formula φ to the effect that φ is satisfied (true) relative to the position designated by α. In weak positional calculi no nested occurences of the connective “R” are allowed. The distribution problem in weak positional logics is actually the problem of distributivity of the connective “R” over classical connectives, viz. the problem of relation between the occurences of classical connectives inside and outside the scope of the positional connective “R”.
Logiki pozycyjne zawierają spójnik realizacji, który odnosi wyrażenie do pozycji ustalonego rodzaju, np. pozycji w czasie, przestrzeni, osób. W szczególności wyrażenie [Rαφ] należy odczytywać: w punkcie a jest tak, że j lub w podobny odpowiedni sposób. Najsłabszą logiką pozycyjną, w której spójnik „R” jest dystrybutywny względem wszystkich spójników klasycznego rachunku zdań, a konsekwentnie te spójniki są booleowskie w każdym kontekście, jest system MR. Rozważane w tej pracy słabe logiki pozycyjne są systemami pośrednimi między klasycznym rachunkiem zdań a systemem MR. Niektóre, ale niekoniecznie wszystkie, spójniki w tych systemach mogą być booleowskie. Przedstawiam tutaj prosty algorytm budowy dowolnego adekwatnego systemu z rozważanego przedziału, wyznaczonego przez wybrane prawa dystrybucyjne. Przedstawiony tutaj algorytm łatwo rozszerza się na inne zestawy spójników.
|
|
|
79.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
31 >
Issue: 3
Marian Wnuk
Marian Wnuk
The Probable Ways of the Synthesis of Porphyrin Compounds during Chemical Evolution
Prawdopodobne drogi syntezy związkow porfirynowych podczas ewolucji chemicznej
view |
rights & permissions
W artykule przedstawiono przegląd badań nad syntezą związków porfirynowych w symulowanych warunkach abiotycznych pierwotnego środowiska Ziemi. W dyskusji wyników eksperymentów podkreślono duże znaczenie faktu abiotycznej syntezy por- firyn na glinokrzemianach typu montmorylonitu, której wydajność jest 103-M05 razy większa od wydajności syntez w typowych eksperymentach, np. w fazie gazowej z udziałem wyładowań elektrycznych. Wysokowydajne abiosyntezy porfiryn na mont- morylonicie otwierają nowe możliwości badawcze. Proponuje się kilka sugestii: a) możliwość abiotycznej syntezy kompleksów Al- i Si-porfirynowych na glinokrzemianach, b) możliwość roli tych kompleksów jako poprzedników hemów i chlorofilii w ewolucji związków porfirynowych, c) możliwość wykorzystania energii elektrycznej modelującej prądy telluryczne środowiska pierwotnego do elektro syntezy związków porfirynowych na glinokrzemianach, d) możliwość realizowania się warunków abiosyntez w elektronowej plazmie półprzewodnikowej glinokrzemianów.
|
|
|
80.
|
Roczniki Filozoficzne:
Volume >
31 >
Issue: 3
Józef Zon
Józef Zon
Electronic Conductivity in Biological Membranes
Elektronowe przewodnictwo w błonach biologicznych
view |
rights & permissions
W artykule dokonano przeglądu tak ogólnych argumentów, jak i danych uzyskanych eksperymentalnie, świadczących o elektronowym przewodnictwie w błonach biologicznych. Głównymi racjami teoretycznymi świadczącymi za zaangażowaniem przewodnictwa elektronowego w błonach są: 1. w łańcuchach biochemicznych reakcji redoks zachodzi transfer elektronów między molekułami, czasami na znaczne odległości, jak ma to na przykład miejsce w elektrostenolizie, 2. wysoce uorganizowane ftruktury supramolekularne błon, jeśli same są badane in vitro i wykazują wtedy własności półprzewodnikowe, powinny również wykazywać te własności w warunkach fizjologicznych, 3. jest prawdopodobne, że w elektronowym przewodnictwie przynajmniej jeden z podanych mechanizmów jest czynny: a) tunelowanie, b) ekscytony, c) przewodnictwo wzdłuż pasm wspólnych energii.W płaszczyźnie eksperymentalnej następujące efekty mogą być uważane za te, które wskazują na prawdopodobne przewodnictwo elektronowe w błonach: 1. wykładniczy wzrost przewodnictwa wraz z temperaturą, 2. efekty fotoelektryczne i zmiany termiczne przewodnictwa wskazujące, że wartość Eg powinna być mniejsza niż 3 eV, 3. efekty termoelektryczne, 4. bardzo szybkie reakcje elektryczne na puls światła, które nie zgadzają się z mechanizmem jonowym tych zmian, 5. mierzalne napięcia Halla.Pomijając mitochondria, chloroplasty i receptor wzroku, fizjologiczna rola prądów elektronowych w błonach nie jest jasna w dalszym ciągu. Jest także wątpliwe czy pewne zjawiska, które wyjaśniano w kategoriach prądów elektronowych, nie mogą być wyjaśnione poprzez prądy jonowe. W związku z tym bardzo ważny wgląd można uzyskać przez badania nad elektronowym przewodnictwem układów modelowych znanych pod nazwą podwójnowarstwowych (czasami: czarnych) błon lipidowych (BLM).
|
|
|