Displaying: 1-20 of 129 documents

0.183 sec

1. Philotheos: Volume > 5
Dražen N. Perić Ὁ «ἄνθρωπος κατ’ εἰκόνα Θεοῦ» καί ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ στόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο
abstract | view |  rights & permissions
Saint Gregory understood the mind of man as the most essentially human element of the human composit. It is that spiritual, intelligible element of human nature which is brought into being in the image of God. The image of God in man refers to human nature, but the image of God in whom man is created refers to the Person of the divine Logos. The mind is way in that expresses freedom of human nature. Free will of man or freedom (as possession of self) belongs to human nature, to man’s character as a being created in the image of God. In last analysis the mind according to Saint Gregory constitutes way of manifestation human freedom. The mind as image of God in man has not worth its self. The most important role of mind is knowledge of God. Man is made to exist from the very beginning as a creature in the image of God, so that the fundamental principle of his being is completed only in communion with God. For Gregory this in turn revels man’s nature and destiny to be in loving communion with the Holy Trinity through the ecstatic, transcending movement of the self into the personal, divine life of God. It is the knowledge of God in loving communion with him, God becoming man without ceasing to be God, so that man can become God without ceasing to be man. It is very significant that according to Saint Gregory the Theologian knowledge of God and communion or participation in God are bound together. More than that, knowledge of God and communion with God are explicitly considered as identical.
2. Philotheos: Volume > 6
Boris B. Brajović Ο Διάδοχος Φωτικής και η θεωρία περί της αρετής
abstract | view |  rights & permissions
In the virtue ethics of Diadochus Photice, the notion of self-rule (αὐτεξούσιον) is of paramount importance for the creative progress in one’s moral perfection. With the proper use of self-rule man can escape sin and turn himself to love. In addition, Diadochus also uses the notion of apatheia (ἀπάθεια) to indicate the way for a successful cleansing (κάθαρσις) of the soul, so that with this cleansing man can grasp the logoi (λόγοι) of beings. According to Diadochus Photice, virtue ethics must not be conceived in an anthropocentric way, but in a theocentric one, and so virtue does not depend only on the ethical achievements of man, but on divine grace and on the personal relation of man to God.
3. Philotheos: Volume > 1
Θεόφιλος Ἀμπατζίδης Χρόvος καὶ αἰωvιότητα στὸν Γρηγόριο Νύσσης
4. Philotheos: Volume > 11
Porfirije Perić Ἡ ἀγάπη ὡς σύνδεσμος γινώσκοντος καὶ γινωσκομένου
5. Philotheos: Volume > 11
Βασίλειος Ἀθ. Τσίγκος Οἱ φανερώσεις τοῦ Θεοῦ στήν κτίση καί τήν ἱστορία: πηγή θεογνωσίας κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ
6. Philotheos: Volume > 7
Βασίλειος Ἀθ. Τσίγκος Ἡ θέση τοῦ πατριάρχου Ἱεροσολύμων καί τοῦ “πατριάρχου τῆς Δύσεως” στήν Καθολική Ἐκκλησία καί ἡ ἐκκλησιολογία τῆς “κοινωνίας”στήν ἐπιστολογραφία τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου
abstract | view |  rights & permissions
In the first part of this study we deal with the relation of Saint Τheodore the Studite to the cities of Thessaloniki and Jerusalem. Having as our main source his massive epistolography, we discuss his views on the place of the patriarch of Jerusalem Thomas and the pope of Rome in the Church. Thomas is the “first” (primus) within the “pentarchy” of the patriarchs, in the so called “five-headed body of the Church” (πεντακόρυφον ἐκκλησιαστικόν σῶμα), where the pope belongs as well. According to Theodore all the patriarchs are “equal”, in the “pentarchy”, the ecclesiological form of the Church’s life of the first millenium. Among them the pope is the first in “order and honour” for being the leader of the “Romaic Church”, “the patriarch of the West”. This title is the traditional one among others, which the pope uses ever since. However, its recent omission from the last edition (2006) of the “Annuario Pontificio”, puts more obstacles to the constant efforts for mutual understanding and sincere and fruitful theological dialogue between the Orthodox and the Roman-Catholic Church. The second part of the study is related to the ecclesiology of “communion” and we make some comments on this central principle of theology. The concept of “communion” should apply to all the ecclesial institutions and it could greatly contribute, in a very positive and constructive way, to the discussions of the problem about the office of “primus” and the way of exercising it in the Catholic Church, with specific reference to the “primacy” of bishop of Rome, in terms of the ecumenical movement and the ecclesial rapprochement. The concept of “communion” may even place the stumbling block of the ecclesial unity, i.e. the “office” of the pope, in the traditional framework, which is the paradigm of the “pentarchy of the patriarchs”. In other words, the way of Church’s life during the first ten centuries. In the last section we briefly discuss the rebeginning of the second phase of the Official Theological Dialogue between the Roman-Catholic and the Orthodox Church (Belgrade 18-25 September 2006), the official visit of pope Benedict 16th to Constantinople (30 November 2006) and the official visit of archbishop of Athens and all Greece Christodoulos to Rome (14 December 2006). These very important events it is hoped that will push forward the essential progress of this dialogue, which some time in the future may lead the two Churches to the full “communion” of faith and sacramental life.
7. Philotheos: Volume > 8
Βασίλειος Ἀθ. Τσίγκος Οἱ θεολογικές προϋποθέσεις τῆς περί Θεοῦ διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ
8. Philotheos: Volume > 8
Σπυριδούλα Αθανασοπούλου-Κυπρίου Η μελέτη των πατερικών πηγών ως ευκαιρία προσέγγισης ανατολής και δύσης: η περίπτωση της τριαδολογίας
9. Philotheos: Volume > 13
Katelis Viglas Τα Σημειωματάρια του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Από το Νεοπλατωνισμό στη Φυσιοκρατία
abstract | view |  rights & permissions
Leonardo Da Vinci’s Notebooks. From Neo-Platonism to Physicalism. The epistemological thinking of Leonardo Da Vinci does not continue the tradition of Neo-Platonic thought, but surpasses it in order to abandon it. Generally, it comes to a rupture with the authorities of Antiquity and the Middle Ages. But, on close reading of the Notebooks of Da Vinci, some structural and morphological parallels with the Neo-Platonic principles and ideas become apparent, which the Renaissance man converted to laws of nature. The presence of these correspondences indicates the existence of a transition phase, when the new way of thinking progressively replaces the previous one. The physicalistic view of reality is gaining ground as the metaphysics was replaced by the study of the sensible world as an autonomous reality.Ο επιστημονικός τρόπος σκέψης του Λεονάρντο Ντα Βίντσι δεν συνεχίζει τη Νεοπλατωνική παράδοση σκέψης αλλά την υπερβαίνει για να την εγκαταλείψει. Γενικά, έρχεται σε ρήξη προς τις αυθεντίες της Αρχαιότητας και του Μεσαίωνα. Ωστόσο, κατά την ανάγνωση των Σημειωματάριων του είναι εμφανείς δομικές και μορφολογικές αντιστοιχίες με ορισμένες Νεοπλατωνικές αρχές και ιδέες, οι οποίες έχουν πλέον μεταμορφωθεί σε φυσικούς νόμους. Η παρουσία αυτών των αντιστοιχιών υποδηλώνει την ύπαρξη ενός σταδίου μετάβασης, όταν ο νέος τρόπος σκέψης υποκαθιστά ολοένα και περισσότερο τον προηγούμενο. Η φυσιοκρατική αντίληψη για την πραγματικότητα κερδίζει έδαφος, καθώς η μεταφυσική υποκαθίσταται από την αντιμετώπιση του αισθητού κόσμου ως αυτόνομη πραγματικότητα.
10. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρίσσια Δεληγιώργη Το ερείπιο στο γερμανικό ρομαντισμό: η περίπτωση του Caspar David Friedrich (1774-1840)
abstract | view |  rights & permissions
Ο ρομαντισμός υιοθέτησε μια ανοιχτή διαδικασία σύνθεσης για τη δημιουργία μιας νέας δομής ενός έργου τέχνης, έχοντας ως βασικό εργα­λείο το απόσπασμα. Οι τοπιογραφίες του Γερμανού ζωγράφου Caspar David Friedrich (1774-1840) θα αποτελέσουν το αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του πως η λεγόμενη ανοιχτή διαδικασία σύνθεσης της μορφής αποτέλεσε έκφραση νοσταλγίας για μια απραγματοποίητη συνθετική ολότητα - ταύτιση της ύλης και του πνεύματος - που γονιμοποιεί μια νέα δομή με έννοιες, όπως το αρχέ­τυπο, η εσωτερικότητα, η φαντασία, η φύση, το υψηλό. Τα αποσπάσματα που συνθέτουν το χώρο του ζωγράφου ανασυντίθενται για να δημιουργήσουν μια εικόνα που κυριαρχείται εντέλει από την αποσύνθεση και που μοιάζει με τη φυσική διάταξη των στοιχείων του πίνακα. Το απόσπασμα για τους ρομαντι­κούς αποτέλεσε εκδήλωση μιας ευρύτερης αντίληψης για την αποσπασματι­κότητα του κόσμου (ρομαντική θεωρία). Η σημασία αυτού του καινοτόμου στοιχείου έγκειται στο ότι αποτέλεσε τη βάση για μια νέα συνθετική διαδι­κασία, που οδηγεί στην παραγωγή μη ολοκληρωμένων και αποσπασματικών μορφών. Η εσωτερική άρνηση της τελειότητάς του ταυτίζεται με την απόλυτη πραγματικότητα, που στερεί από το δημιουργό της το ολοκληρωμένο έργο τέχνης, αφήνοντάς το εκτεθειμένο σε μια συνεχή και ανοιχτή διαδικασία σύν­θεσης.
11. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Ελένη Γέμτου Η ιστορία της τέχνης ως «πολυπαραδειγματική» επιστήμη και η σχέση της με τη φιλοσοφία
abstract | view |  rights & permissions
Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται η δυνατότητα εφαρμογής στην επιστήμη της ιστορίας της τέχνης του μοντέλου που θεμελίωσε ο Thomas Kuhn για τις εμπειρικές επιστήμες. Κεντρικός άξονας της κουνιανής θεωρίας είναι η αντικατάσταση του παλαιού παραδείγματος από το νεώτερο, το οποίο τελικά επικρατεί στον επιστημονικό κόσμο μετά από μια μεταβατική περίοδο κρίσης. Για την ιστορία της τέχνης προτείνονται τρία βασικά παραδείγματα, το ιστορικιστικό, το εξηγητικό και το ερμηνευτικό, που διαμορφώνονται από κυκλικά ιστορικά αφηγήματα, εξηγητικές και ερμηνευτικές θεωρίες αντίστοιχα. Παρά τον ετεροειδή χαρακτήρα των επιμέρους θεωριών κάθε παραδείγματος σε μια μεταθεωρητική εξέταση αυτές ανήκουν σε ενιαίο πλαίσιο σκέψης και αφορούν την επίλυση συγκεκριμένων προβλημάτων. Αν και κάθε παράδειγμα κυριαρχεί σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο, η επίδρασή του εξακολουθεί να υφίσταται ακόμη και όταν αυτό έχει αντικατασταθεί από το επόμενο, στο πλαίσιο του οποίου συχνά οι θεωρίες εμπεριέχουν στοιχεία του παλαιότερου παραδείγματος. Με αυτήν την έννοια η ιστορία της τέχνης είναι μια «πολυπαραδειγματική» επιστήμη. Η δυνατότητα αναφοράς σε περισσότερες θεωρίες και σε ετεροειδείς μεθόδους για την ερμηνεία των καλλιτεχνικών έργων καθιστά το έργο του ιστορικού της τέχνης δημιουργικό και ενδιαφέρον. Καθοριστικός είναι ο ρόλος της φιλοσοφίας: στο εγελιανό μοντέλο, που λειτουργεί μεταβατικά μεταξύ του «ιστορικιστικού» και του «εξηγητικού» παραδείγματος, επιχειρείται μια μεταφυσική εξήγηση της εξέλιξης της τέχνης στο πλαίσιο του τελεολογικού αφηγήματος, στο «εξηγητικό» παράδειγμα διατυπώνονται ουσιοκρατικές θεωρίες για την τέχνη ως δυναμικό και εξελισσόμενο φαινόμενο, ενώ στο «ερμηνευτικό» παράδειγμα η κεντροευρωπαϊκή φιλοσοφία καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τις μεθόδους ερμηνείας των καλλιτεχνικών έργων.
12. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Δημήτριος Δακρότσης Η λειτουργία της άμεσης ενορατικής γνώσης στον Benedetto Croce
abstract | view |  rights & permissions
Το ενδιαφέρον για τις ιδέες ενός σύγχρονου στοχαστή με βαθιά πνευματικότητα και με ιδιαίτερα μεγάλη απήχηση στην πατρίδα του, αλλά και στον ευρύτερο Δυτικό κόσμο με ώθησε στα φιλοσοφικά μονοπάτια του Benedetto Croce (Pescasseroli-Abruzzo 1866-1952). Από την πρώτη επαφή με το έργο του Ιταλού φιλοσόφου διέκρινα μία ολοκληρωμένη και στέρεα θεμελιωμένη φιλοσοφική ανάλυση με τρόπο οικείο και προσιτό στην καθη­μερινή ανθρώπινη δραστηριότητα: αρχές διαχρονικών ζητημάτων, όπως είναι η τέχνη, η λογική, η ηθική και η ιστοριογραφία, αναζητούνται σε ποιότητες, όπως είναι το συναίσθημα, η ζωτικότητα, η κοινωνικότητα, η συμπεριφορά και οι ανθρώπινες σχέσεις. Η άμεση και προσιτή αναφορά στα φιλοσοφικά πράγματα και ο τρόπος προσέγγισης των πνευματικών αρχών στο επίπεδο της θεωρίας, αλλά και της πράξης ήταν καθοριστικά κίνητρα για μια διεξοδικό­τερη έρευνα των πτυχών του κροτσιανού στοχασμού: πτυχών διαχρονικών, βιωματικών, που δημιουργούν διαρκώς νέα ερωτηματικά, νέα πεδία έρευνας και αλληλεπιδράσεις. Μέρος αυτών των πτυχών επιχειρούμε να εξετάσουμε σε αυτήν την ανακοίνωση με κεντρικό άξονα την άμεση ενορατική γνώση, η οποία εκδηλώνεται πολυμορφικά, ενώνοντας τις φιλοσοφικές αρχές. Η άμεση ενορατική γνώση, όπως θα παρατηρήσουμε, αποτελεί μόνο μία λειτουργία της αισθητικής, η οποία εισδύει σε θέματα πολιτικά, σε θέματα συμπεριφορών και γενικότερα ηθικής.
13. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Κωνσταντίνος Μωραΐτης Η σχηματοποίηση κατά την τοπιακή ερμηνεία: Ο συσχετισμός της θεωρητικής πρότασης του σχηματισμού με την αισθητική θεώρηση και το σχεδιασμό του τοπίου
abstract | view |  rights & permissions
To παρόν άρθρο επιχειρεί να συσχετίσει την αισθητική αξιολό­γηση και τον σχεδιασμό του τοπίου, με το ευρύτερο θεωρητικό πεδίο των νεό­τερων Δυτικών κοινωνιών, με περιοχή αρχικής αναφοράς τον 18ο αιώνα. Κατά την περίοδο αυτή ένα ήδη συγκροτημένο ευρωπαϊκό παρελθόν παραστάσεων και διαμορφώσεων τοπίου, προσφέρεται ως πεδίο εποπτείας στη φιλοσοφική θεωρία. Ταυτόχρονα συγκροτείται η θεωρητική πρόταση του Σχηματισμού η οποία εξετάζει τους όρους νοητικού ελέγχου επί της εξωτερικής πραγματι­κότητας. Η εξέλιξη της αρχικής προσέγγισης του Σχηματισμού υποδεικνύει, στις περιόδους που ακολουθούν, ανάλογες μεταβολές στους όρους ελέγχου που αναπτύσσονται επί του φυσικού περιβάλλοντος, παρεμβαίνοντας σε αυτό είτε μέσω νοητικών είτε μέσω υλικών κατασκευών, όπως στις θεωρήσεις, πα­ραστάσεις και διαμορφώσεις των πολιτισμικά καθορισμένων τόπων που συ­νιστούν το τοπίο. Η μετάβαση από την ευκλείδεια στατική σχηματοποίηση, στην αλγεβρική περιγραφή ή στη σχηματοποίηση όρων μεταβολής, όπως αυ­τοί που περιγράφονται από την τοπολογική ή την παραμετρική προσέγγιση, μπορεί να θεωρηθεί ως ανάλογη με μεταβολές οι οποίες αναπτύσσονται στην περιοχή των θεωρήσεων, των παραστάσεων και των διαμορφώσεων του το­πίου και, πολύ ευρύτερα, ως ανάλογη με μεταβολές που αναπτύσσονται, στη γενικότερη ερμηνεία του περιβάλλοντα χώρου, φυσικού ή κατασκευασμένου, από το νεότερο πολιτισμό γενικότερα.
14. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Γιάννης Λαζαράτος Οντολογία της επικαιρότητας, θνητότητα και αυτονομία: Σχόλιο στην περίπτωση της σύγχρονης τέχνης
abstract | view |  rights & permissions
Το κείμενο της ανακοίνωσης, έχοντας ως θεωρητικό του κέντρο τη φιλοσοφική πρόταση-θέση του συγγραφέα περί της υποχρεωτικής για κάθε ανθρώπινο ον νοηματοδότησης του γεγονότος του θανάτου, ως μιας αποφα­σιστικού χαρακτήρα πολιτικής πράξης που ανάλογα με το περιεχόμενό της αφορά άμεσα το πρόταγμα της αυτονομίας θετικά ή απορριπτικά, προσεγγίζει τη σύγχρονη τέχνη από τη σκοπιά μιας οντολογίας της επικαιρότητας. Συνδέ­οντας ευθέως το φαντασιακό της αποδοχής της θνητότητας με την υιοθέτηση του προτάγματος της αυτονομίας μετά από μια αυστηρή σειρά βημάτων, που συζητούν όλους τους όρους του τίτλου του κειμένου, το κείμενο διαπιστώνει εν τέλει ότι η σύγχρονη ζωή της τέχνης ρυθμίζεται εξ ολοκλήρου από τη ση­μασία της αποδοχής του θνήσκειν και ως εκ τούτου - σε πείσμα του κυρίαρ­χου ετερόνομου σημασιακού σύμπαντος και της κρατούσας αλλοτρίωσης των ημερών μας - συγκροτείται ως ένα πεδίο βιωμένης ελευθερίας και θεσπισμέ­νης αυτονομίας.
15. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Εμμανουήλ Μαυρομμάτης H εκ των υστέρων κατασκευή της προέλευσης ως καλλιτεχνική συμπεριφορά
abstract | view |  rights & permissions
H ανάλυση αναφέρεται στα λογικά συστήματα ιστορικής αξιο­λόγησης και ανακατασκευής προηγούμενων ή και σύγχρονων καλλιτεχνικών εργασιών μέσω της παραπομπής τους στην «αξιολόγησή τους μέσω της προέλευ­σης» ή «στην ερμηνεία της νέας τους έννοιας, μέσω της καταγωγής», σύμφωνα με το θεώρημα του Καθηγητή της Κλασικής Αρχαιολογίας Philippe Bruneau, κατά το οποίο αναγνωρίζεται ως τέχνη ό,τι προέρχεται από τέχνη κ.ο.κ. Αυτή η αντίληψη είχε διατυπωθεί το 1974 στο προφητικό του άρθρο ‘Situation méthodologique de l’histoire de l’art antique’ (‘Il y a art si les usagers croient qu’il y a art’) και συνέπιπτε με τ H εκ των υστέρων κατασκευή της προέλευσης ως καλλιτεχνική συμπεριφορά α statements σύγχρονων Αμερικανών μινιμαλι­στών και εννοιολογικών καλλιτεχνών, οι οποίοι την ίδια περίπου περίοδο διε­τύπωναν την άποψη ότι ‘a work of art is a tautology in that it is a presentation of the artist’s intention, that is, he is saying that a particular work of art is art, which means, is a definition of art’ (1969, Joseph Kosuth) ή ότι ‘if someone calls it art, it’s art ’ (Donald Judd) ή ότι ‘the idea becomes a machine that makes the art’ κατά τον Sol Lewitt το 1967. Το χαρακτηριστικό αυτού του ταυτολογικού συστήματος ανάλυσης είναι ότι η αναδρομική κατασκευή ή η προ-εγκατάστα­ση μιας παραπομπής εξασφαλίζει τις μετέπειτα καλλιτεχνικές της συνέπειες, οι οποίες με τη σειρά τους παραπέμπουν εκ νέου στην παραπομπή από την οποία προήλθαν για να την επανερμηνεύσουν κ.ο.κ. Αυτό το σύστημα είχε εγκατα­σταθεί από τον Kazimir Malevitch ανάμεσα στο 1924 και στο 1927 μέσω της θεωρίας του «προστιθέμενου στοιχείου» (élément ajouté) το οποίο, παρεμβαλ­λόμενο κάθε φορά ως νέο στοιχείο στην προηγούμενη καλλιτεχνική διαμόρφω­ση, τη μεταβάλλει, προκαλώντας νέες καλλιτεχνικές συνθήκες. Έτσι εξηγούσε το πέρασμα από τον Cézanne στον κυβισμό, στον φουτουρισμό και στη δική του καλλιτεχνική θεώρηση, τον σουπρεματισμό. Ένα ανάλογο σύστημα είναι του Βarr Alfred Jr., το οποίο προλόγιζε το κλασικό του βιβλίο Cubism and Abstract Art το 1936 και κατέγραφε μέσω πολύπλοκων διασυνδέσεων 25 περί­που τάσεις της σύγχρονης τέχνης. Η κεντρική ιδέα αυτού του αναγνωριζόμενου ως υποχρεωτικού περάσματος από το ένα κίνημα στο άλλο αποκάλυπτε και στους δύο συγγραφείς τον κανονιστικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό και θεωρητι­κό χαρακτήρα της εκάστοτε καλλιτεχνικής πρότασης, εφόσον αντικαθιστούσε το οντολογικό ερώτημα τι είναι τέχνη από το επιστημολογικό ερώτημα από πού προέρχεται η τέχνη και πώς δρα και πώς συμπεριφέρεται η τέχνη και υπονούσε ότι το κυκλικό αυτό σύστημα είναι αναπόφευκτο και συνεπώς παγκόσμιο. Επί­σης οι θεωρητικές επιλογές του Αμερικανού συγγραφέα Clement Greenberg, εμπνεόμενες από τις αισθητικές κατηγορίες του Ελβετού Heinrich Wölfflin ως προς τις συνθήκες του περάσματος από την Αναγέννηση στο Μπαρόκ, θα συλ­λάβουν ένα αντίστοιχο υποχρεωτικό πέρασμα από τον αναλυτικό κυβισμό στον αμερικανικό εξπρεσιονισμό. Στη συνέχεια οι καλλιτέχνες της ομάδας Support/Surface στη Γαλλία θα εγκατασταθούν στη διαδοχή της αφηρημένης αμερι­κανικής ζωγραφικής μέσω των ιδεών του Malevitch και ο Γάλλος ιστορικός Jean Clair θα κατασκευάσει το 1972 ένα διάγραμμα της τέχνης στη Γαλλία των χρόνων του 1960, όπου θα αντιπαρατεθούν οι νέο-παραστατικοί και οι εννοιολογικοί καλλιτέχνες. Τέλος η Αμερικανίδα καθηγήτρια Rosalind Krauss θα αποστασιοποιηθεί με το διάσημο άρθρο της ‘A view of Modernism’ του 1972 ως προς τη γραμμική αντίληψη ερμηνείας της τέχνης και θα την αντιπα­ραθέσει σε συνεργασία με τον Yve-Alain Bois στην έκθεση L’informe, mode d’emploi τo 1996 στο Centre Georges Pompidou, την «εντροπία» της ύλης, τον υποβιβασμό της, ανεξάρτητα από το βλέμμα, μέσω της παραπομπής στον Georges Bataille και στον Robert Smithson. Αντίστοιχα ο Αμερικανός ιστορι­κός Hal Foster θα αναλάβει τον ίδιο χρόνο με το βιβλίο του The Return of the Real την παράλληλη κριτική του γραμμικού συστήματος ερμηνείας, μέσω της αναγνώρισης του συσχετισμού της εμπλοκής τόσο του βλέμματος όσο και του αντικειμένου του στην ίδια δημόσια σχέση και δημόσια λειτουργία. Ο συγγρα­φεύς της ομιλίας καταλήγει με την παρατήρηση της αντιστοιχίας των ιδεών του Foster με εκείνες του Γάλλου Εγκυκλοπαιδιστή Denis Diderot, για τον οποίο η ιδέα της σχέσης και της πρόσληψης της σχέσης καθεαυτήν, είναι το θεμέλιο του Ωραίου (της τέχνης).
16. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Βασίλειος Κωτσάκης Ο Σοπενχάουερ και ο δρόμος προς τη λύτρωση διά της συμπόνιας στο έργο Πάρσιφαλ του Βάγκνερ
abstract | view |  rights & permissions
Η επαφή του Γερμανού μουσουργού Ρίχαρντ Βάγκνερ με το έργο του φιλοσόφου Σοπενχάουερ επηρέασε ιδιαίτερα το έργο του. Η επίδρα­ση αυτή έχει αποτυπωθεί έντονα στο έργο Πάρσιφαλ. Στην ανακοίνωσή μου θα αναζητήσω με επίκεντρο αυτό το έργο αναφορές στο έργο και των δύο και πιο συγκεκριμένα θα αναζητήσω σε αυτό την έννοια της συμπόνιας και της λύτρωσης. Η ρόλος της συμπόνιας εμφανίζεται διαφοροποιημένος ανά πράξη και διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής του Πάρσιφαλ. Η συμπόνια, σύμφωνα με τον Σοπενχάουερ, αποτελεί μια δύναμη αντίρροπη της βούλησης και μια θεμελιώδη βάση της ηθικής. Παράλληλα θα αναφερθώ στη θρησκευτικότητα που διαπνέει το έργο Πάρσιφαλ και την επίδρασή της στη σχέση του μουσουργού με τον Νίτσε.
17. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρία Παλτζή Μπορεί να ταυτιστεί η τέχνη με την ηθική: Η φιλοσοφική και αισθητική θεωρία της Iris Murdoch
abstract | view |  rights & permissions
Η Iris Murdoch, φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος, συνδέει άρρηκτα στο έργο της την ηθική με την αισθητική. Πυρήνας του συνολικού της έργου αποτελεί η πλατωνική θεωρία για το ωραίο και το καλό. Η παρούσα εισήγηση εξετάζει τις σχέσεις ανάμεσα στην αγάπη, στην τέχνη και στο καλό, καθώς αυτές θεωρούνται εκφάνσεις του καλού μέσα στον πραγματικό κόσμο. Δεσπόζουσα θέση στην ηθική φιλοσοφία της κατέχει η έννοια της αγάπης. Η αγάπη αποτελεί την ουσία τόσο της τέχνης όσο και της ηθικής και συνίσταται στην ανακάλυψη του αντικειμενικού κόσμου. Πρόκειται για μια αέναο προσπάθεια, που θα επιτευχθεί μόνο με την απάρνηση του εγωιστικού εαυτού. Επομένως το υπερβατικό καλό του Πλάτωνος γίνεται πραγματικό διά της αρετής, ήτοι διά της προσπάθειάς μας να υπερβούμε την ιδιοτελή μας συνείδηση και να συνδεθούμε με την πραγματική ουσία του κόσμου χωρίς να αναμένουμε καμία ανταμοιβή. Ομοίως η τέχνη συνιστά ένα οδοιπορικό από τη φαινομενικότητα στην πραγματικότητα σε πλήρη αντιστροφή της πλατωνικής αισθητικής. Η καλή τέχνη συνιστά εγχείρημα συνεχούς απόσβεσης του εαυτού του καλλιτέχνη από το θέμα του σε μια προσπάθεια να εκφράσει το κεντρικό πεδίο της ανθρώπινης συνθήκης. Ο αυθεντικός καλλιτέχνης είναι ένας καλός άνθρωπος.
18. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Ιωάννης Πετράκης Το επιχείρημα των «ἐναντίων λόγων» στον Φαίδωνα του Πλάτωνος και οι Πυθαγόρειοι
abstract | view |  rights & permissions
Στην παρούσα ανακοίνωση εξετάζεται από φιλοσοφική σκοπιά το πρώτο επιχείρημα του διαλόγου Φαίδων υπέρ της αθανασίας της ψυχής, γνωστό και ως επιχείρημα των ἐναντίων λόγων, ενώ παράλληλα ελέγχεται η συμβολή της σκηνοθεσίας και των δραματικών προσώπων στον τρόπο ανάπτυξής του. Διακριτή επίσης είναι η αναφορά μας στον κύκλο των πυθαγορείων φιλοσόφων και στη συνάφεια των απόψεών τους με το μείζον διακύβευμα του διαλόγου.
19. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Μαρία Παπαδάκη Η τραγικότητα του δρώντος υποκειμένου στο ευριπίδειο σύμπαν και στη ζωή
abstract | view |  rights & permissions
Ο Ευριπίδης υπήρξε στοχαστής που βίωσε σε απόλυτο βαθμό την απομόνωση ώστε να προβληματιστεί έντονα για την πανανθρώπινη μοί­ρα. Συνέλαβε και εξέφρασε με άρτιο αισθητικό τρόπο την τραγικότητα της ύπαρξης, μελετώντας τις συγκλίνουσες και τις αποκλίνουσες αποχρώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, ενώ ανήγαγε το τραγικό από αισθητική κατηγορία στην ίδια τη ζωή, ως τρόπο ύπαρξης (το «υπάρχειν τραγικώς»). Θα επιχει­ρήσουμε να δούμε: α) τους άξονες που κινήθηκε, οι οποίοι αιτιολογούν την τραγικότητα των ηρώων του, β) τα είδη των συγκρούσεων που αναφύονται στα δράματά του, γ) τον χειρισμό των παθών που έχουν μια διαλεκτική όσο και μια επικίνδυνη σχέση με τον ορθολογισμό και τη ρητορεία των επιχειρη­μάτων που καλούνται να «αντιμετωπίσουν», καθώς και δ) τη σχέση του με το μεταφυσικό και την άνωθεν παρηγορητική παρουσία εξωλογικών δυνάμεων (όπως των από μηχανής θεών) στο αποκορύφωμα και στα αδιέξοδα της αν­θρώπινης δράσης. Επίσης θα ασχοληθούμε με την ευριπίδεια ενοχή, η οποία προϋποθέτει τη γνώση του καλού και του κακού, ωστόσο δίδει προβάδισμα στην επικράτηση του πάθους σε ένα ανοίκειο σύμπαν που στήνει παγίδες, εκμεταλλευόμενο την έλλειψη σοφίας της δρώσας ύπαρξης. Εδώ αναφύεται ο κατεξοχήν τραγικός προβληματισμός ανάμεσα στο φαίνεσθαι και στο είναι. Ποιά είναι η αληθινή ουσία των πραγμάτων και ποιά είναι η πλασματική, την οποία η φαντασία μας εκλαμβάνει ως πραγματική; Όλα τα δράματά του φανερώνουν τις αναρίθμητες πτυχές του ψεύδους και της πλάνης που μας κατακλύζει σε οντολογικό και σε κοσμολογικό επίπεδο. Η ρευστότητα του κόσμου αντανακλάται στο θνησιγενές και στο ευμετάβολο της ύπαρξης. Τέ­λος θα εμβαθύνουμε στην αρχαιοελληνική αντίληψη περί του χάους και του απαρηγόρητου της ύπαρξης που αγνοεί τα όρια της δράσης της, αλλά υποχρε­ούται να δρα και ως εκ τούτου καθίσταται αναμφιβόλως τραγική.
20. Proceedings of the XXIII World Congress of Philosophy: Volume > 1
Εύη Προύσαλη Η μεταγραφή εννοιών της υπαρξιστικής φιλοσοφίας στη σκηνική σημείωση
abstract | view |  rights & permissions
Ο διεθνούς φήμης Ιταλός σκηνοθέτης Ρομέο Καστελούτσι και η ομάδα του με την επωνυμία Societas Raffaello Sanzio δημιουργούν τα τε­λευταία χρόνια θεατρικές παραστάσεις μεστές φιλοσοφικού στοχασμού, με επίκεντρο τα υπαρξιακά ζητήματα και τη σχέση του ανθρώπου με το θείο. Το καλοκαίρι του 2011 παρουσίασαν στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην Αθήνα την παράσταση Περί της έννοιας του προσώπου του Υιού του Θεού (On the concept of the face, regarding the Son of God). Μια παράσταση με έντονη επιρροή από την υπαρξιστική φιλοσοφία του Ζαν-Πωλ Σαρτρ όπως αυτή απο­τυπώνεται στο φιλοσοφικό του δοκίμιο το Είναι και το Μηδέν. Η παράσταση επικεντρώνεται στο ανθρώπινο ον ενώπιον του Υιού του Θεού. Με γνώμονα τις απόψεις του Theodor Adorno ότι η «αισθητική μορφή είναι κατασταλαγμέ­νο περιεχόμενο» και ότι μόνο τα «έργα τέχνης που γίνονται αισθητά ως τρόπος συμπεριφοράς έχουν λόγο ύπαρξης» θα προσεγγίσουμε αυτήν την παράστα­ση, η οποία φαίνεται ότι ανταποκρίνεται και στα δύο παραπάνω προτάγματα. Πρόκειται για ένα ρηξικέλευθο παραστασιακό γεγονός το οποίο δεν περιλαμ­βάνει γραπτό ή προφορικό λόγο αλλά βασίζεται αποκλειστικά σε «σκηνικές εικόνες», οι οποίες εμφανίζουν πολύ συγκεκριμένες και «εικονοκλαστικές» συμπεριφορές. Τα σκηνικά σημεία της παράστασης παραπέμπουν ευθέως στις έννοιες -βλέμμα, εμείς-αντικείμενο, εμείς-υποκείμενο, ελευθερία εν καταστάσει, είναι-πράττειν- της υπαρξιστικής φιλοσοφίας του Ζαν-Πωλ Σαρτρ. Η παρού­σα εισήγηση αποπειράται να αναδείξει την αισθητική φόρμα με την οποία οι έννοιες αυτές μεταγράφονται σε σκηνική σημείωση στην προαναφερθείσα παράσταση.