Roczniki Filozoficzne

Volume 70, Issue 2, 2022

Apofatyzm filozoficzny a Michała Hellera idea matematyczności przyrody

Wychodząc od usystematyzowania hellerowskiej tezy o matematyczności przyrody, niniejsze studium poświęcone głównie będzie pokazaniu i krytycznej ocenie racji, wedle których Heller desygnuje teorię kategorii jako matematyczne środowisko szczególnie predestynowane dla wyartykułowania tej tezy. Kluczowe w tym kontekście będzie wskazanie, co uprawnia go do wprowadzenia mającej istotne ontologiczne znaczenie koncepcji pola kategorii i utożsamienia go z polem racjonalności. Ostatecznie stanie się możliwe lepsze zrozumienie, w jakim sensie w kontekście sformalizowanych teorii fizycznych Heller operuje pojęciem apofatyzmu filozoficznego, który wydaje się trafnie ujmować specyfikę jego poglądów na ontologiczne zobowiązania tych teorii i gdzie być może zbliża się on do niebezpiecznych myślowych pułapek. W swojej apofatycznej postawie Heller pozostaje blisko pierwszoplanowych postaci współczesnej fizyki i noblistów, Alberta Einsteina czy Rogera Penrose’a: fizyka nie mówi o tym, jaka rzeczywistość jest, ale pozwala stanąć na drodze do rzeczywistości.