Roczniki Filozoficzne

Volume 27, Issue 1, 1979

Metafizyka, Logika, Historia, Filozofii

Paul Vignaux
Pages 183-200

Stanowisko eschatologiczne metafizyka w Prologi Quaestiones Jana z Ripy

Jan Gerson w swoim wystąpieniu (1402 r.) skrytykował całą szkolę „formalizantes” za to, iż do swego nauczania o prostej istocie Boga wprowadziła szereg rozróżnień a parte Dei. Jan z Ripy — Doctor Supersubtilis — został w ten sposób oskarżony, że jego nauczanie „nie przybliża zbawienia” i „nie prowadzi do łączności z Bogiem”, ale jest „czystą grą słów”. Autor niniejszego artykułu natomiast wyszedł z założenia, że Kanclerz Uniwersytetu Paryskiego niewłaściwie pojął cel, którym kierował się Jan z Ripy w swoich Kwestiach do Prologu. Jan z Ripy pisał swoje dzieło właśnie w celu osiągnięcia zbawienia zgodnie z zapewnieniem Eklezjastyka: Qui élucidant me vitam aeternam habebunt. W tym świetle, analizując wywody trzech kolejnych kwestii, w artykule podkreśla się, że chodzi tam głównie o wyjaśnienie sytuacji realizowania się zbawienia, ale ukazanej od strony Stwórcy. Aby właściwie pojąć sytuację człowieka po grzechu pierworodnym trzeba — zdaniem Jana z Ripy — ująć w jednej perspektywie historii zbawienia sferę ontycznej konieczności i całą przygodność stworzenia; pamiętając o tym, że wszystko, co istnieje pochodzi w swej przygodności i możliwości z Bytu koniecznego oraz, że nieskończoność możliwości „stwarzanych” jest ugruntowana na absolutnej nieskończoności istoty Boga. Jan z Ripy stosując rozważania metafizyczne do zagadnień teologicznych nie zamierza przy tym „zgłębić” filozoficznie dogmatu Trójcy Świętej, ale chce ukazać, iż jest on filozoficznie do obronienia. Artykuł podkreśla, że w historii teologii chrześcijańskiej Jan z Ripy (podobnie jak później K. Barth) sprzeciwiając się głównemu nurtowi tradycji chrześcijańskiej (Gerson) przyjmował nieskończoną wielość doskonałości boskich, wiążąc je z rozważaniami platońskich idei i liczb. Metafizyczno-teołogiczne rozważania Prologi Quaestiones wiodą w konsekwencji ich autora do teologii mistycznej Dionizego.