Already a subscriber? - Login here
Not yet a subscriber? - Subscribe here

Browse by:



Displaying: 1-20 of 51 documents

Show/Hide alternate language

evolutionism – creationism: an open debate

1. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Marek Słomka, Orcid-ID Kazimierz Wolsza Orcid-ID

view |  rights & permissions | cited by
2. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
John F. Haught
John F. Haught
Does Science Rule Out a Personal God? Is Faith Compatible with Evolution?
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Ten tekst przedstawia trzy różne sposoby, w jakie ludzie, którzy mieli kontakt z nauką, odpowiadają na następujące pytania: „Czy nauka jest zgodna z wiarą religijną?” oraz „Czy nauka nie wyklucza istnienia osobowego Boga?”. Pierwsza odpowiedź zakłada, że nauki przyrodnicze i wiara religijna wykluczają się wzajemnie. To jest sytuacja konfliktu. Jej przedstawiciele należą do dwóch głównych podgrup: (1) sceptyków, którzy wierzą, że nauki przyrodnicze uczyniły wszystkie twierdzenia religijne niewiarygodnymi, oraz (2) ludzi wiary, którzy odmawiają przyjęcia pewnych naukowych idei, takich jak kosmologia Wielkiego Wybuchu i ewolucja biologiczna. W obecnym tekście konflikt dotyczy tylko naukowych sceptyków, którzy twierdzą, że metody i odkrycia naukowe zdezaktualizowały wiarę religijną i teologię.Drugi typ odpowiedzi na wymienione pytania utrzymuje, że nauka i wiara dotyczą różnych poziomów lub wymiarów rzeczywistości. Zgodnie z tym podejściem, nauka i teologia stawiają zupełnie inne rodzaje pytań, dlatego nie można ich traktować jako konkurencyjnych obszarów. W stanowisku kontrastu podkreśla się, że nie może być prawdziwego konfliktu między twierdzeniami nauk przyrodniczych a twierdzeniami wiary i teologii. Wiara i nauka nie rywalizują o jakiś wspólny cel, więc nie mogą wchodzić ze sobą w konflikt.Trzecim stanowiskiem jest konwergencja. Można je również nazwać „współbrzmieniem”, „współpracą”, „kontaktem” lub „konwersacją”. To stanowisko zgadza się z tezą „kontrastu”, według którego wiara religijna i nauki przyrodnicze są różnymi sposobami rozumienia świata, ale argumentuje zarazem, że te dwa obszary nieuchronnie oddziałują na siebie. Konwergencja promuje tę interakcję. Celem zwolenników konwergencji jest osiągnięcie syntezy, w której zarówno nauka, jak i wiara zachowują swoją tożsamość, a jednocześnie pozostają w ścisłym związku ze sobą we wspólnym dążeniu do inteligibilności i prawdy. Konwergencja zakłada, że odkrycia naukowe mają znaczenie dla wiary, innymi słowy, odkrycia naukowe mogą znacząco wpłynąć na to, jak myślimy o Bogu i sensie naszego życia. Konwergencja zakłada, że nauka i wiara, o ile nie są ze sobą mylone, mogą razem prowadzić do bogatszego spojrzenia na rzeczywistość.
3. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Dariusz Dąbek Orcid-ID
Dariusz Dąbek
Ewolucjonizm– Kreacjonizm
abstract | view |  rights & permissions | cited by
This article seeks to indicate a platform for discussion between evolutionists and creationists, which will enable dialogue and increase the chance of developing a coherent worldview that combines elements of scientific knowledge and religious faith. In the context of various types of knowledge, three levels are indicated: (1) the subject of research, (2) knowledge of this subject, and (3) interpretation of this knowledge. Dialogue can be undertaken and conducted already at the second level, but only accompanied by both respect for mutual autonomy and a focus on inspiration rather than integration. The appropriate level of dialogue is the third level: the interpretation of knowledge and building an overarching view of the world and man. The aim of dialogue at this level is to integrate all elements of a worldview and to strive to explain and understand the whole reality.
4. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Anna Lemańska Orcid-ID
Anna Lemańska
Conflict of Evolutionism with Creationism as a World-View Dispute
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Jednym ze współczesnych sporów światopoglądowych jest konflikt między materialistycznymi ewolucjonistami a zwolennikami projektu w przyrodzie. Co istotne, obie strony sporu twierdzą, że ich stanowiska mieszczą się w obszarze nauk przyrodniczych. Dyskusje toczą się już od ponad stu lat, lecz nie widać szans na ich zakończenie i uzyskanie jakiegoś konsensusu. Źródło takiego stanu rzeczy zdaje się leżeć w tym, że spór ten toczy się w rzeczywistości na płaszczyźnie filozoficznej.W artykule przytaczam argumenty za tym, że zarówno ewolucjonizm materialistyczny, jak i koncepcja inteligentnego projektu nie są teoriami naukowymi. Porównuję także pojęcia ewolucji i kreacji oraz pokazuję, że pojęcie kreacji nie jest pojęciem naukowym. Stwarzanie bowiem jest aktem Stwórcy, który nie jest bytem czasoprzestrzennym. Jego działania zatem nie mogą być badane metodami właściwymi dla nauk przyrodniczych.
5. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Grzegorz Bugajak
Grzegorz Bugajak
Can Natural Processes Realize Supernatural Goals?
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Celem artykułu jest poszukiwanie takiej interpretacji obecności i działania Boga w świecie, jaka pozwoliłaby zharmonizować istotne prawdy wiary z naukowym obrazem świata, którego ewolucja jest rządzona przypadkiem i pozbawiona kierunku. Poszukiwanie to jest realizowane w kilku krokach. Odwołując się do różnych koncepcji celowości wskazuje się najpierw, że jeśli można mówić o tym, że świat ma taką cechę, to nie w sensie zmierzania w określonym kierunku (nauki przyrodnicze takiego kierunku nie wykrywają, więc najrozsądniej jest przyjąć, że go nie ma), lecz w sensie celowości wewnętrznej: świat ze swej natury jest skierowany na Boga. Współcześnie o Bożej celowości w świecie mówi się często w kategoriach ogólnego lub szczególnego działania Boga (general lub special divine action). Artykuł, podejmując tę kwestię zmierza do wniosku, że odróżnienie aspektu naturalnego od nadnaturalnego w danym zdarzeniu jest przypuszczalnie niemożliwe.Na jeden z powodów tej niemożliwości wskazuje tzw. zasada domknięcia przyczynowego, dlatego jest ona analizowana w kolejnym punkcie artykułu. Wskazuje się tutaj między innymi na konieczność zrewidowania niektórych klasycznych koncepcji cudu. W odniesieniu zaś do takich przełomowych zdarzeń z dziejów świata, jak powstanie życia czy pojawienie się człowieka, proponuje się hipotezę niedookreśloności celu stworzenia: Bóg może realizować swoje cele w świecie rządzonym przez autentyczny przypadek, jeśli cele te są rozumiane odpowiednio subtelnie. Na przykład, jeśli celem Boga jest pojawienie się w świecie istoty zdolnej do nawiązania z nim świadomego kontaktu (zwanej w teologii Człowiekiem), to istota taka niekoniecznie musiała przyjąć postać przedstawiciela gatunku Homo sapiens.Na koniec wskazuje się na panenteizm jako na właściwą, prawdziwie chrześcijańską wizję świata, który jest „losem i przeznaczeniem” samego Boga (Karl Rahner). W tej perspektywie, detale ewolucyjnego rozwoju świata przestają być religijnie istotne, a sama religia uwalnia się ostatecznie — po części pod wpływem współczesnej nauki — „od błędu i przesądu” (Jan Paweł II).
6. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Tadeusz Pabjan Orcid-ID
Tadeusz Pabjan
Design or Evolution?
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Artykuł poświęcono krytycznej analizie kilka wybranych argumentów pojawiających się we współczesnej dyskusji dotyczącej interpretacji stwórczego działania Boga w świecie przyrody, rozpatrywanego w kontekście teorii ewolucji. W szczególności zwrócono uwagę na zastrzeżenia wobec tej teorii wysuwane przez niektórych przedstawicieli kreacjonizmu ujętego w ramy systemu metafizyki św. Tomasza, którzy nie widzą możliwości uzgodnienia ewolucji z teologiczną prawdą o stworzeniu świata przez Boga. Rozpatrzono również argumenty leżące u podstaw teorii inteligentnego projektu, która głosi, że oparta na przypadku ewolucja nie może w sposób adekwatny wyjaśnić „nieredukowalnej złożoności” żywych organizmów, i że w związku z tym należy przyjąć, iż na przebieg procesów ewolucyjnych mają zasadniczy wpływ bezpośrednie działania Boga — Inteligentnego Projektanta.
7. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Marek Słomka Orcid-ID
Marek Słomka
Anti-Evolutionary Creationism in Contemporary Poland and its Influence on Religious Education
abstract | view |  rights & permissions | cited by
W niniejszym tekście analizuję tezy stawiane przez polskich antyewolucyjnych kreacjonistów, które w ostatnich latach zostały wyrażone nie tylko w publikacjach naukowych, ale także w ramach różnych form przekazu treści wiary religijnej oraz w publicznie prowadzonych dyskusjach, stanowiących istotny aspekt omawianej dziedziny. Celem artykułu jest określenie głównych składowych antyewolucyjnego kreacjonizmu oraz uchwycenie mechanizmów myślenia, które prowadzą do wewnętrznej niespójności formułowanych koncepcji a także niezgodności z wiedzą przyrodniczą, filozoficzną i teologiczną.Pokazuję jak wiele aspektów antyewolucyjnego kreacjonizmu zostało włączonych do podręczników katechetycznych, opublikowanych w ostatniej dekadzie w Polsce. Stanowczo za dużo jest tam treści zawierających podstawowe błędy i zredagowanych w taki sposób, który nie służy budowaniu relacji między nauką a wiarą religijną. Ewolucjonizm kojarzony jest głównie ze skrajnym naturalizmem, zaś kreacjonizm z fundamentalistyczną interpretacją biblijnych opisów stworzenia i odrzucaniem teorii ewolucji. Zbyt mało uwagi zwraca się na naukowe postacie ewolucjonizmu oraz wartościowe nurty kreacjonizmu. Wynika to między innymi z braku konsultacji treści na stylu nauk przyrodniczych i teologii z tymi reprezentantami Kościoła katolickiego, którzy akademicko zajmują się problematyką interdyscyplinarną.
8. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Andrzej Maryniarczyk
Andrzej Maryniarczyk
Metafizyczny Kreacjonizm a Paradoksy Teizmu Ewolucyjnego
abstract | view |  rights & permissions | cited by
In this article I argue that metaphysical creationism that we encounter in the philosophy of St Thomas Aquinas, as opposed to American creationism and theological and biblical creationism, is a theory that stems from a purely philosophical explanation of the beginnings of the world and man. It is not, therefore, a biblical idea transferred to philosophy. Like the theism of the Aristotelian metaphysics, the theism of Aquinas’s metaphysics is not a religious (theological) theism, but a purely philosophical (metaphysical) theism, because it stems from a metaphysical explanation of reality. Metaphysical creationism is the ultimate explanation of the source of the existence of beings that are given to us in experience as both unnecessary in their own existence and changeable. American creationism, on the other hand, is a biological-cosmological interpretation of the biblical truth concerning the creation of the world within a certain time frame (the 7-day paradigm) and—at its starting point—refers to the data of Revelation, which it wants to confirm scientifically. This article is divided into two parts. The first part presents the key elements of the metaphysical theory of ex nihilo creation and the understanding thereof. In the second part, the elements of evolutionary theism are recalled which, from the point of view of metaphysical creationism, are the source of various paradoxes and, at times, even absurdities, and thus demand reconsideration.
9. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Michał Chaberek Orcid-ID
Michał Chaberek
Where do the Substantial Forms Come From?—A Polemic with the Theistic Evolutionism of Mariusz Tabaczek
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Współcześni tomiści usiłują wykazać zgodność metafizyki arystotelesowsko-tomistycznej z teorią makroewolucji biologicznej. W ostatnim czasie stanowisko takie poparł Dr Mariusz Tabaczek. Jednak przyznaje on, że naukę Tomasza należy zmodyfikować w istotny sposób, aby można ją było pogodzić z teistycznym ewolucjonizmem. W jego ujęciu główny punkt takiej modyfikacji stanowi kwestia tego, czy stworzenie się zakończyło, czy nadal powstają nowe gatunki. W istocie ewolucyjny postulat powstawania nowych gatunków uderza nie tylko w naukę Tomasza, ale klasyczne chrześcijańskie rozumienie stworzenia. Tomistyczni ewolucjoniści nie potrafią wyjaśnić pochodzenia nowych form substancjalnych. Odwołują się do zmian przypadłościowych, takich jak przypadkowe mutacje genetyczne, których kumulacja miałaby prowadzić do powstania nowych gatunków. To jednak nie jest możliwe w świetle metafizyki tomistycznej, ponieważ zmiana przypadłościowa nie tworzy nowej substancji. Dodatkowo koncepcja tomistycznych ewolucjonistów nie harmonizuje z wieloma faktami odkrywanymi przez współczesną biologię. Tomistyczni ewolucjoniści muszą porzucić fundamentalne pojęcia filozofii św. Tomasza, takie jak złożenie bytowe substancja-przypadłości czy umiarkowany realizm. Nie da się więc pogodzić makroewolucji biologicznej z nauką Akwinaty.
10. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Mariusz Tabaczek Orcid-ID
Mariusz Tabaczek
Evolution and Creation—A Response to Michał Chaberek’s Polemic with Theistic Evolutionism
abstract | view |  rights & permissions | cited by
W odpowiedzi na tekst Michała Chaberka, będący polemiką z moim stanowiskiem w kwestii teistycznego ewolucjonizmu, zwracam uwagę na kilka kluczowych zagadnień dotyczących filozofii i teologii arystotelesowsko-tomistycznej w kontekście teorii ewolucji, oraz wykazuję pewne nieścisłości i błędy w argumentacji mojego adwersarza. Definiując kluczowe aspekty terminu „stworzenie” w ujęciu Tomasza z Akwinu podkreślam, że zmiany ewolucyjne należą do Boskiego gubernatio, a nie creatio. Przedstawiam także nieco bardziej wnikliwą analizę zagadnienia dotyczącego konieczności bezpośredniej Boskiej interwencji w powstaniu nowych gatunków. Przechodząc do zagadnień stricte metafizycznych poruszam kwestie definicji substancjalizmu arystotelesowsko-tomistycznego, analogicznego charakteru statusu bycia substancją, oraz alternatywnej systematyki organizmów żywych zaproponowanej przez Chaberka. W dziedzinie teologii filozoficznej odpowiadam na pytanie o pochodzenie formy substancjalnej pierwszego przedstawiciela nowopowstałego gatunku, w odniesieniu do zagadnień dyspozycji materii i przypadłości substancji. Wracając do kwestii metafizycznych aspektów ewolucjonizmu, proponuję charakterystykę transformacji międzygatunkowej jako procesu, na który składa się wiele zmian substancjalnych i przypadłościowych.

advances in philosophical logic

11. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Piotr Kulicki Orcid-ID

view |  rights & permissions | cited by
12. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Zhiqiang Sun, Orcid-ID Fenrong Liu Orcid-ID
Zhiqiang Sun
Schemat Wnioskowania Mou w Logice Mohistycznej
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Taking the standpoint of monotonicity reasoning, this paper provides a systematic way of looking at the inference pattern mou in the Mohist text. We have taken a logical, as well as a linguistic perspective, emphasizing features of classical Chinese, the role of context, and making use of any possible clues that we can find from the old text. By applying monotonicity rules we provide a uniform account of why shi er ran examples are valid inferences, and shi er buran examples are counter-examples.
13. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Bożena Czernecka-Rej Orcid-ID
Bożena Czernecka-Rej
O Czterech Typach Argumentacji na Rzecz Logiki Klasycznej
abstract | view |  rights & permissions | cited by
My goal of this article is to analyze the argumentation lines for the correctness of standard logic. I also formulate a few critical and comparative remarks. I focus on four the most coherent and complete argumentations which try to justify the distinguished position of classical logic. There are the following argumentations: Willard van O. Quine’s pragmatic-methodological argumentation, Jan Woleński’s philosophical-metalogical argumentation, Stanisław Kiczuk’s ontological-semantic argumentation, argumentation based on metalogic. In my opinion, the thesis concerning the correctness of classical logic is rationally justified by these argumentations. The problem remains whether the analyzed standard logic is the only proper logic.
14. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Tomasz Jarmużek, Orcid-ID Krzysztof Krawczyk, Orcid-ID Rafał Palczewski Orcid-ID
Tomasz Jarmużek
Poznawalność Jako Modalność De Re
abstract | view |  rights & permissions | cited by
In the paper, we try to find a new, intuitive solution to the Fitch paradox. We claim that traditional expression of Knowability Principle (p → ◊Kp) is based on erroneous understanding of knowability as de dicto modality. Instead, we propose to understand knowability as de re modality. In the paper we present the minimal logic of knowability in which Knowability Principle is valid, but Fitch Paradox does not hold anymore. We characterize the logic semantically as well as by an axiomatic and tableaux procedure approach.
15. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Dominik Klein, Orcid-ID Ondrej Majer, Orcid-ID Soroush Rafiee Rad Orcid-ID
Dominik Klein
Nieklasyczne Prawdopodobieństwa na Potrzeby Podejmowania Decyzji w Sytuacjach Niepewności
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Analyzing situations where information is partial, incomplete or contradictory has created a demand for quantitative belief measures that are weaker than classic probability theory. In this paper, we compare two frameworks that have been proposed for this task, Dempster-Shafer theory and non-standard probability theory based on Belnap-Dunn logic. We show the two frameworks to assume orthogonal perspectives on informational shortcomings, but also provide a partial correspondence result. Lastly, we also compare various dynamical rules of the two frameworks, all seen as generalizations of classic Bayes’ conditiong.
16. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Tomasz Jarmużek, Orcid-ID Aleksander Parol Orcid-ID
Tomasz Jarmużek
O Pewnym Językowym Rozszerzeniu Logiki MR
abstract | view |  rights & permissions | cited by
In the article we present an extension of the minimal, normal positional logic, i.e., the logic with realization operator MR. Positional logic is a philosophical logic that makes it possible to relate sentences to contexts that can be understood in many ways. We enrich the basic language of minimal positional logic with additional expressions built with predicates and positional constants. We also accept expressions built with the realization operator and many positions, like: Ra1....an(A). Thanks to this, we increased the expressivity of minimal positional logic. In the article we point to many examples of the fact that, thanks to this small change, complex theories based on the proposed extension can be created. As a theory of proof for our logic, we assume tableau methods, showing soundness and completeness theorems. At the end, however, we show that the logic studied here is only a language extension of the MR: all theorems of the extension have their equivalents in pure MR theorems. However, theories built upon the proposed extension can express much more than theories built upon pure MR.
17. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 4
Anna Maria Karczewska Orcid-ID
Anna Maria Karczewska
Semantyka Teoriomonogościowa dla Wielowartościowych Rachunków Pozycyjnych
abstract | view |  rights & permissions | cited by
The objective of this paper is to formulate adequate set theoretic semantics for Tkaczyk’s positional calculi Rb, Rk and Rb (TKACZYK 2007).

articles articles

18. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 3
Dariusz Łukasiewicz
Dariusz Łukasiewicz
Opatrzność Boża a Przypadek w Świecie
abstract | view |  rights & permissions | cited by
The aim of the paper is to defend two theses: first, that the existence of chance events is compatible with God’s existence, and second, that chance might be part of divine providence. In what follows, the conjunction of the two is called “the compatibility thesis”; as will be argued, the thesis is grounded in contemporary science and in the concept of an omnipotent God, the creator of the universe. The paper is organized as follows. Section two presents the historical background and doctrinal basis of the concept of divine providence. Section three discusses the argument from chance for the non-existence of God and its critique. Section four is concerned with possible models of God’s action in the world where chance events occur. Finally, section five elaborates on the idea of God and His perfection—omnipotence, omniscience, benevolence, and sovereign will.
19. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 3
William Hasker Orcid-ID
William Hasker
Jak Stworzyć Świat
abstract | view |  rights & permissions | cited by
This paper investigates two modalities in which a complex task can be accomplished, here termed meticulous control and purposeful randomness. The paper considers which of these better describes the divine creation of the universe, as we know that creation through science. The paper also considers the bearing of this question on views about divine providence, including Łukasiewicz’s “open probabilistic theism.”
20. Roczniki Filozoficzne: Volume > 68 > Issue: 3
Thomas P. Flint
Thomas P. Flint
Opatrzność, Przypadek, Boska Przyczynowość I Molinizm
abstract | view |  rights & permissions | cited by
Dariusz Łukasiewicz’s “Divine Providence and Chance in the World” attempts to show that the strong traditional understanding of providence is no longer tenable, especially for one who adopts the current scientific picture of the world. In its place, Łukasiewicz suggests, we need to adopt a view of providence which allows for genuine chance events not controlled by God. I argue that he has not made his case on the need for the traditional view to be abandoned. I then examine two directions a Christian might go so as to accommodate most of the attractive elements of Łukasiewicz’s revisionary account without succumbing to the philosophical and theological defects his position exhibits.